COĞRAFİ KONUMU
Kilis ili güneydoğu Anadolu bölgesin de Hatay – Kahramanmaraş oluğu ile Fırat ırmağı arasında uzanan Gaziantep Platosunun güneybatı kısmında Türkiye – Suriye sınırı boylarında, 36 K enleminde ve 32 D boylamı değerleri arasındadır. Bu konumuyla saha Akdeniz ve Güneydoğu bölgeleri arasındaki geçiş kuşağı üzerinde bulunur.
Ortalama yükseltisinin fazla olmadığı 680 m. Olan bu sahanın değişik kısımları arasında büyük yükselti farkları bulunmamaktadır.
İl alanı 1521 Km2 kadardır. İlin merkezini oluşturan Kilis – Suriye İli sınır uzunluğu 111 km’dir. İl Merkezi sınıra uzaklığı 5 Km olup, plato kenarına tutunmuş Gaziantep – Halep yolunun geçtiği eski bir yerleşim yeridir.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Dağlık Alanlar
Coğrafi yönden Kilis yöresi olarak adlandırılabilecek olan bu saha, batısında yer alan Hatay – Kahramanmaraş oluğu içerisindeki İslahiye ovasından Kurt Dağlarıyla ayrılmaktadır. Güneyde Suriye sınırı yakınında kuzey, güney yönlü olan bu dağlık kuşak daha kuzeyde kuzeydoğu, güneybatı yönünü almakta ve kuzeybatıdan sınırlandırılmaktadır.
Güney ucunda, Türkiye – Suriye sınırının üzerinde geçtiği Darmik Dağı’ndan başlayarak kuzeye doğru Hazil, Karruca, Kartal, Büyük Arabdede, ve Sof Dağları ile devam eden kuşağın yükseltisi 1250 m civarındadır. Kütlenin en yüksek noktasını teşkil eden Sof dağı ise 1496 m yüksekliktedir.
Güneydoğu Torosların ön sıralarını oluşturan bu dağlık kuşağın yapısını tortularla karışık halde bulunan serpantinler ve yer yer bazaltlar meydana getirir. Örneğin Darmik, Büyük İkiz, ve Karlıca dağları bazaltik konilerdir.
Böylece bu dağları Amanos dağları kadar belirgin olmamakla birlikte bir horst olarak değerlendirebilmek mümkündür.
Platonik Alanlar
Kilis ovası ve diğer küçük ölçülü düzlükler dışında kalan çok geniş kısım platolardan oluşur. Bu platolar tarımsal değerleri bakımından farklı iki tipe ayrılırlar.
Bazalt platolar : Bu platolar Afrin vadisi doğusunda Kilis ovası va Yavuzlu Köyü çevresindeki düzlükler ile Balık ve Sinnap suları arasındaki dar alanlı düzlükler dışında sahanın tamamını işgal etmektedirler.
Diğer Platolar : Bunlar parçalar halinde sahanın çeşitli kısımlarında bulunurlar. Afrin ve Babon suları arasında en geniş yayılış alanına sahip olan bu platolar hafif engebeli düzlüklerden oluşmuş ve üzerindeki bazalt örtünün aşınması ile ortaya çıkmış eski aşınım yüzeylerdir.
Düzlük Alanlar :
Kilis ovası tektonik kökenli bir ovadır.
Yaklaşık 100 – 110 Km.’lik bir alana sahip olan ovanın denizden tahmini yüksekliği 600 – 650 metre civarındadır. Kilis ovası doğusunda ki Elbeyli ovasında ki geniş bazalt eşiği ile ayrılmıştır.
Kilis ovası dışında Elbeyli ovasının doğu kısmını oluşturan ve yaklaşık 70 Km.’lik bir saha kaplayan Yavuzlu Köyü çevresindeki düzlüklerdir.
Jeolojik Yapı :
Saha jeolojik yönden sınırın Afrin vadisinden geçtiği farklı iki kısma ayrılmaktadır. Vadini Batısındaki kısım orojenik Flişzonu olarak belirlenmekte ve dış Torosların dış sıralarının oluşturmaktadır. Kilisin yaklaşık 120 Km Kuzeybatısından, Türkiye'nin en aktif faylarından biri olan Doğu Anadolu fayı geçmektedir. 1996 tarihinde Bakanlar kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında 3.cü deprem bölgesinde bulunmaktadır.
İKLİM ÖZELLİKLERİ
Kilis ilinin iklimi genel karakterleri itibariyle Akdeniz iklimi içerisinde kalır. Akdeniz iklim bölgesi, Akdeniz Havzasının genel atmosfer dolaşımı içerisindeki yeri gereği yazın çoğunlukla tropikal, kışın ise kutupsal hava kütleleri gibi birbirinden farklı özellikleri gösteren hava kütlelerinin etkisinde kalır. Yazın oldukça etkili olan ve tarihi devirlerden beri Eteziyen olarak tanınan hava hareketi yerde etkili olmadan önce Akdeniz üzerinden geçerken soğuduğundan bu devrede de sıcak ve nisbi nemi düşük olan ilde, serin – nemli etkisiyle bilinir ve garbi olarak adlandırılır.
Rüzgarlar : Kilis ve çevresinde yıl içindeki genel durum dikkate alındığında, batı ve kuzey sektörlü rüzgarlar etkili olmaktadır. Hakim rüzgar yönü kuzeybatıdır. Kilis ve çevresini kış ve ilkbahar mevsimlerinde, soğuk ve kuru kuzeydoğu yönlü hava akımları çok daha az etkilemektedir.
Basınç : yıllık ortalama yerel basıncın 942.o mb. Olduğu Kilis ilinde basıncın en düşük olduğu ay Temmuz, en yüksek olduğu ay ise Aralık ayıdır. Kış aylarında yükselen basınç ilkbaharda sürekli düşerek Temmuzdan itibaren tekrar yükselmeye başlar ve Kasım – Aralık aylarında en yüksek değere ulaşır.
Yağışlar : Kilis’te yıllık ortalama yağış miktarı 515.8 mm.dir. Kışın Akdeniz’den doğuya doğru ilerleyen gezici hava kütleleri Amanos dağlarının batı yamaçlarında yükselerek bol miktarda yağış bırakırlar. Tüm yağışlar içerisinde yaz yağışlarının payı % 1 – 2 civarındadır. Kış ayları ise en yağışlı mevsimi oluşturur. Toplam yağışların yaklaşık yarısı bu mevsimde düşer. İlkbahar mevsimi karasallık nedeniyle sonbahardan daha yağışlıdır.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Halen Kilis yöresinde yaklaşık 7600 hektarlık saha ormanlarla kaplıdır. İl alanının % 6 – 7’sini oluşturan bu oran Türkiye ortalamasının altındadır. Kurt dağlarındaki Hisar, Topallar, Deliosman ve Hasancalı köyleri arasındaki kısım, bölgedeki en yoğun ve en gür ormanlık sahadır. Buradaki vejetasyon içinde en yaygın olan tür Kızılçamlardır.
Haremli dağı kuzey yamaçları üzerinde kurulu Bozkaya Köyü çevresi ile Afrin çayı orta çığırında Koçcağız Köyünden, Deliçay kolunu aldığı kesime kadar parçalı ve küçük köy korulukları şeklinde, bazen Kızılçam bazende Kızılçamlarla karışık maki formasyonları (Kermez meşesi, sandal, pınar meşesi, tesbih ağacı, ardıç, sakız ağacı, Menengiç, akçakesme, palamut meşesi, mazı meşesi, ve sumak) yer alırlar.
Kilis ovası ve sinap suyu ile Balık suyu arasındaki düzlüklerin tarım arazisi dışında kalan kısımları ise step formasyonu ile kaplıdır.
AKARSULAR
Kilis ilinin batı bölümü sularını Afrin çayı ve kolları aracılığıyla Amik ovası akarsu havzasına ve oradan da Asi nehri vasıtasıyla Akdeniz’e gönderirler. Doğu bölümü ise yöre ölçüsünde önemli sayılabilecek iki küçük akarsu ile Halep güneyindeki Müftü gölü kapalı havzasına boşaltır.
Havza genişliği ve geçirdiği su miktarı bakımından sahanın en önemli akarsuyu olan Afrin çayı, Gaziantep platosu batısındaki Külecik dağından doğarak güneye doğru akar. Daha sonra batıdan Kartal dağından doğan Bakırcan deresi, doğudan da Sof dağından kaynağını alan Karadereye karışarak Karaafrin adını alır. Böylece sınırlarımız içinde yaklaşık 70 Km. uzunluğuna erişmiş olur. Sınırı terk ettikten sonra en önemli kolu olan Sabun suyunu alır.
Afrin çayından sonra 276 Km.lik kabul havzasıyla sahanın ikinci akarsuyu olan sabun suyu da Gaziantep platosunun batısındaki çatatepe’den kaynaklanır ve kuzey – gü-ney yönünde akar. Daha sonra Afrin çayına kadar ulaşan sırtlar, dereler kuşağını derince yararak bir boğaz oluşturur. Bu boğazdan sonra az derin yatağına akarak Suriye sınırına ulaşan ve yaklaşık 50 Km. lik uzunluğu tamamlayan sabun suyu sınırın hemen ötesindeki Afrin çayına karışır.
Afrin çayı doğusundaki bazalt platosu ve Kilis ovası ise sularını Balık ve Sinnep suları ile halep güneyindeki Müftü gölü kapalı havzasına gönderir.Sinnep suyu ise bazalt platosunun Kilis ovası kuzeyindeki güney bölümünden doğar. Platoyu Batı – Doğu yönünde parçalayan ve kaynaklarla beslenen üç kolun birleşmesi ile güneye yönelir, ve Kilis ovasının doğu sınırını oluşturarak sınırlarımızı terk eder.
KİLİSTE BARAJ VE GÖLETLER
SEVE BARAJI
Kilis ovasında yer almaktadır. 1400 hektar çevreyi sulayacak ve Kilis’e içme suyu verilecektir. Kentin su ihtiyacının 7 Hm3’üde Seve Barajından sağlanacaktır. Baraj inşaat halindedir.
BALIKLI GÖLETİ
Sulu tarımın arttırılabilmesi için yürütülen Kilis ilinin 35 km. kuzeybatısında Deliçay deresi üzerinde inşa edilmiştir. Balıklı Göleti’nin Sulama alanı 370 hektardır. Balıklı Göleti İnşaası tamamlanmış olup işletmededir.
ÜÇPINAR GÖLETİ
Deliçay üzerinde kurulu olan Üçpınar Göleti’nin İnşaası tamamlanmamış olup tamamlandığında 325 hektar araziyi sulayacaktır.
SAPKANLI GÖLETİ
Sapkanlı göleti Hasenke Deresi üzerinde kurulu olup 209 hektarlık araziyi sulayacaktır.
KONAK GÖLETİ
Sinnep Deresi üzerinde kurulmuş olan gölet içme ve sulama amaçlıdır.49 köye içme suyu sağlayan gölet 282 hektar alanı da sulayacaktır.Sulama kanallarının inşaatı devam etmektedir.
0 yorum: