GENEL BİLGİLER:
İstiklal Savaşının Simgesi
Samsun, Anadolu'nun Karadeniz'e açılan en önemli kapısı; Avrupa - Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası, Türkiye'nin en büyük akarsuları Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezidir.
GENEL BİLGİLER
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/samsun1.jpgİlin adı nereden geliyor? M.Ö. VII. yy.da, Miletoslular, bugunkü Samsun kentinin bulunduğu yerde 'Amisos' adlı koloniyi kurdular.XI. yy.da yöreye gelen Danişmendliler, Amisos'u almaya çalıştılarsa da başaramadılar. Bunun üzerine koloniden 3 km. uzakta 'Yeni Amisos' adlı yeni bir kent kurdular. Kentin adı zamanla 'Simisso', 'Samison' gibi biçimler aldı. Osmanlı döneminde Arapça kaynaklardaki 'Samsun' imlasi benimsenmiştir.
Kentleri : Bafra, Çarşamba, Vezirköprü, Terme, Havza,
Alaçam, Tekkeköy
Samsun Anadolu'nun Karadeniz'e açılan en önemli kapısı;
Avrupa - Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası, Türkiye'nin en büyük akarsuları Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezi, denizi, ormanları, yaylaları ile bir doğa cennetidir.
Samsun'da turizmin vazgeçilmez üçlüsü denizin, kumun, güneşin yanısıra artık birçok insanda tutku halini almış alternatif turizm aktivitelerinin gerçekleştirildiği alanları içiçe bulabilirsiniz.
Yakakent'ten Terme'ye kadar uzanan sahil bandı üzerinde çok güzel kuma sahip geniş doğal plajlar denize girmek için idealdir.
Yakakent Çamgölü mevkiinde Çam ormanlarıyla kaplı yemyeşil tepeler masmavi sular iner. Eşsiz güzellikteki sahili ile denizle iç içe bir yaşamın sürüldüğü şirin kıyı kasabası Yakakent'de gün batımı ise görülmeye değer güzelliktedir. Terme ilçesi birde tarihin ilginç ve çekici savaşçı kadınların Amazonların yaşadığı yer olarak bilinir.
Sahil bandı üzerinde Alaçam, Bafra ve 19 Mayıs ilçelerimizin topraklarının bir bölümünü kaplayan Kızılırmak Deltası sulak alanı flora ve faunası ile ülkemizin eko-turizm alanında en ilginç köşelerinden biridir.
Deltada, 19 Mayıs ilçesi, Yörükler mevkiinde ilkbaharda tabanı tamamen suyla kaplanan yaprak döker ağaçlardan oluşmuş Galeriç ormanı yaban hayatı açısından oldukça ilgi çekicidir. Samsun, termal turizm açısından da önemli merkezlere sahiptir. Havza ve Ladik Kaplıcaları 2000 yılından beri bilinen sağlık merkezleridir. Havza 25 Mayıs Termal tesisleri Turizm Bakanlığınca termal Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir.
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/yesilirmak.jpgLadik'teki Hamamayağı kaplıcası ise ülkemizdeki birinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca merkezlerindendir. Radyoaktif özellik gösteren Ladik kaplıca suları organizma üzerinde uyarıcı etki yapar. Bu nedenle bu suya "gençlik suyu" adı verilir. Havza ve Ladik'deki kaplıca sularının başta romatizmal hastalıklar olmak üzere, kadın hastalıkları, sinirsel hastalıklar, eklem hastalıkları ve kireçlenme gibi hastalıkların tedavisinde olumlu etki yaptıkları tıbbi olarak kanıtlanmıştır. Samsun'un yaylaları da diğer Karadeniz yaylaları gibi; yeşil, temiz havayı ve sessizliği özleyenlere kucak açmaya hazırdır.
Samsun'dan yaylalara ulaşmak oldukça kolaydır. Yaylaların yolları özel aracınızla bile rahatlıkla gideceğiniz durumdadır. Ladik-Akdağ yaylaları, Vezirköprü - Kunduz dağı yaylaları yazın başka kışın başka görülmeye değer güzellikleri barındırırlar. Kunduz yaylalarının orman dokusu ile iç içe oluşları ve ormanların Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmesi bölgeye bambaşka bir güzellik kazandırmaktadır.
Burası yayla turizminin yanı sıra doğa yürüyüşleri, su sporları, balık avcılğı, motor gezileri, kamp yapmak için son derece elverişli alanlara sahiptir. Bölgedeki Orman İşletme Tesisi ise yaz kış gelenlerin dinlenme ve konaklama ihtiyacını karşılamaktadır. Ancak tesislerde önceden rezervasyon yaptırmak gereklidir.
1997 yılından itibaren Ladik-Akdağ Yaylalarında Yayla Şenlikleri düzenlenmeye başlamıştır. Samsun doğal güzelliklerinin yanı sıra da tarihi alanlarıyla da dikkat çekicidir. Paleolitik dönemlerde yerleşim yeri olarak kullanılmış, Tekkeköy mağara-kale yerleşmeleri; M.Ö. 5000 yıllarından beri sürekli yerleşim yeri olarak kullanılagelmiş Bafra İkiztepe ve bugün bile surlarını, galerilerini, merdivenlerini görebileceğimiz 3000 yıl öncesinden gelen Kızılırmak vadisindeki Asarkale; Paflagonlara ait kaya mezarları, Amazonların yaptığı ileri sürülen Garpu kalesi görülmeye değerdir.
Samsun'da Anadolu Ahşap mimarisinin en güzel örneklerini görebilirsiniz. Çarşamba'da ki Göğceli Cami bunların en ilginç olanıdır. Yapımında hiç çivi kullanılmamış olan yapı kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte yaklaşık 800 yıldır sapa sağlam ayakta kalmıştır.
YİYECEK & İÇECEK
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/misir_ic.jpgSamsun'un kültüründeki çeşitlilik aynı şekilde yemeklerine de yansımıştır. Samsun mutfağında mısır, karalahana, fasülye, pancar, et, pirinç ve hamurlu yiyecekler ağırlık taşır. Yörenin geleneksel beslenmesinde önemli yer tutan kaz, tavuk, ördek gibi kümes hayvanlarından, tirit, lepsi, herse, kaz çevirmesi gibi yöresel yemekler yapılır. Düğünlerde ise yaygın olarak keşkek ve yahni yapılmaktadır.
Yabani bitkilerden birçok yemeğin yapıldığı yörede, ısırgan, kırçın,kaydırayak gibi bitkilerden çeşitli çorbalar ve kavurmalar pişirilir. Mısır ekmeğinin çok tüketildiği Samsun ilinde, buğday unundan yapılan 'Çarşamba pidesi' oldukça ünlüdür.
Samsun'un en meşhur yemeği türkülere de konu olmuş 'tirit'tir. Tirit; kaz eti, bulgur pilavı ve evde açılıp yağlı tavuk suyuna batırılmış yufkanın birlikte yendiği oldukça lezzetli ve ilginç bir yöresel yemeğimizdir.
Çakallı Menemenini ve Balkaymak Dondurmasını özellikle tatmanızı öneririz. En ilginç yemeklerinden birisi de Pazar sabahları kahvaltıda yenilen pidesidir. Bu pide unu dünyaya yayılmış Samsun Pidesidir.
GÖRMEDEN DÖNMEYİN
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/anit.jpgAtatürk Anıtı : Hükümet Konağı'nın bitişiğinde şehir parkındadır. 19 Mayıs 1919'un anısınınölümsüzleştirmek için 1931'de Samsun Belediyesi tarafından yaptırılmıştır. Avusturyalı heykeltraş Krippel'in eseri olan anıt, 19 Ocak 1932'de törenle açılmıştır. Her yüzü kabartmalı taban üzerine yükselen heykelde Atatürk, ünifomalı olarak ve arka ayaklarıyla kuyruğuna dayanıp şaha kalkan atının üzerinde betimlenmiştir.
Büyük Camii ya da Valide Camii : Fuarın karşısındadır. Batumlu Hacı Ali Efendi tarafından 1884'te yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından onartıldığı için Valide Camii adıyla da anılır. Duvarları sarımsı kesme taştanörülen caminin sağ ve solda birer şerefeli iki minaresi yükselir.
Son cemaat yeri altı sütun üzerine basan beşik tonozlarla örtülüdür. Basık kubbesinin dört köşesinde kuleler vardır. Kubbenin içi renkli bitkisel ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Mihrabı mermerden, minberi ağaçtandır. Minber, yıldız ve madalyon motifli kabartmalarla süslüdür.
İsa Baba Türbesi : Anadolu'nun fethi sırasında şehit olan İsa Baba ve öteki Türk savaşçılarının mezarlarının bulunduğu kare şeklindeki türbedir. 1895'te Haznedarzade süleymenPaşa'nın torunu Memduh Bey tarafından onartılmıştır.
Kurupelit-İncesu : Sinop yolu üzerindeki mesirede denize girilip piknik yapma olanağı bulunmaktadır.
İkiztepe : Bafra'nnın 7 km kuzeybatısındaki yörede yapılan araştırmalarda İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit döneminden kalma pek çok buluntu ele geçmiştir. İkiztepe'yi oluşturan doğal yükseltilerin ilkinde, İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit Dönemi denen geçiş çağı yerleşmeleri bulunur. Yapı kalıntıları İkiztepe'de ahşap mimarinin varlığını ortaya koymuştur. Deniz kabuğu ve bitki katkılı kaplar iki renklidir. Üstü yumrulu ya da hayvan biçimli kulplar yaygındır.
Tekkeköy Mağaraları : Samsun'un 14 km doğusundaki Tekkeköy yakınlarındadır. Burada yapılan arkeolojik kazılarda Erken Hitit ve İlk Tunç Çağı kültür katları ortaya çıkarılmıştır. Bulunan eserler arasında seramikler çoğunluktadır. Yöredeki mezarlarda ölülerin yanına seramik, bıçak, kama gibi çeşitli gereçler bırakılmıştır.
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/atam1.jpgTaşhan : Sivil Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği olan eser XVII. Yy sonlarına doğru yapılmışyır. İki katlı olan handa mağaza girişleri ve han girişleri yuvarlak ve kemerlidir.
Samsun Fuarı : Ulusal ve yöresel kültürel ve toplumsal değerlerin sergilendiği Samsun 19 Mayıs Fuarı, dinlenme ve eğlence tesisleriyle yöre halkının ilgi duyduğu bir iç turizm merkezidir. Fuar ilk kez 1963'te açılmıştır.
Hacı Hatun Camii: Saathane Meydanı yakınındadır. 1694'de Hatice Hatun'un oğlu İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı caminin taş ve tuğla ile karışık duvarları bir sıvayla kaplıdır. Tek şerefeli minaresi kare kesitli taban üzerinde yükselir. Sekizgen bir kasnağa oturan tuğladan yapılmış basık bir kubbeyle örtülü olan caminin minberi ağaçtan, mihrabı kireç taşındandır.
Gazi Müzesi: Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldiğinde misafir edildiği Palas Oteli, belediye tarafından Atatürk'e hediye edilerek müze haline getirilmiştir. Otelin zemin katı Gazi kütüphanesi olarak hizmete konulurken, üst kattaki çalışma odası, yatak odası, toplantı salonu, derlenen diğer tarihi eşyalarla birlikte Gazi Müzesi olarak düzenlenmiştir.
Kızılırmak Deltası: Kızılırmak Deltası Türkiye'nin, Karadeniz sahilindeki doğal özelliklerini koruyabilmiş en büyük ve en verimli sulak alanıdır. Samsun ilinde, Kızılırmak Nehri'nin denize döküldüğü yerde Bafra, Alaçam, Engiz ilçeleri sınırları içinde kalan alanın Samsun-Sinop Karayolu Kuzeyinde kalan kısmıdır.
Samsun-Sinop Karayolunun Kuzeyinde kalan alanda 56.000 hektar genişliğinde delta ovası uzanır. Deltanın doğu sahilinde güller, sazlık alanlar kumullar, su basar çayırlar ile birlikte yaklaşık 12.000 hektar alanı kaplayan sulak alan vardır. Batı yakasında da yaklaşık 1.500 hektar genişliğinde Karaboğaz gölü ve çevre sazlıkları bulunur.
İlk Adım Anıtı: 1981-82 arasında heykeltraş Hakkı Atamulu tarafından yapılmıştır. Atatürk'ün Samsun'a ilk ayak bastığı yere yaptırılan anıtta, Atatürk'ün yanında gençliği simgeleyen kız ve erkek figürleri yer alır.
İçmeler ve kaplıcalar
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/karadeniz/samsun001.jpgHavza kaplıcaları: Havza İlçesi, kent merkezindedir. Üç kaynaktan çıkan sular üzerinde Büyük Hamam, Küçük Hamam ve Maarif Hamamı adıyla üç kaplıca bulunur. Su sıcaklığı 55 derecedir.
Havza Kaplıcaları, Bizans dönemi kaplıcalarındandır. Ancak zamanla kullanılabilecek durumlarını yitirmiş ve Selçuklular’ın yeni bir eseri olarak hizmete girmiştir.
Havza Kaplıcaları’nın radyoaktivitesi yüksektir. Sodyumbikarbonatlı, madeni az sulardandır. Her çeşit romatizma, nevralji, kırık-çıkık, kadın hastalıklarında etkilidir. Cilt ve böbrek hastalıklarında da faydalı, ülkemizin ünlü bir şifa merkezidir. Modern konaklama tesisleriyle, yıl boyunca hizmetini sürdürmektedir.
Yılancık Şifalı Suyu: Kavak İlçesi’ne bağlı, Kaya Köyü’ndedir. Kalsiyum bikarbonatlı sulardandır. Deri ve yılancık hastalıkları için önerilir.
Mutucuk Köyü Şifalı Suyu: Havza Mutucuk Köyü’ndedir. Köy, Havza’ya 12 km. uzaklıktadır. Suyun analizi 1994 yılında yapılmış ve şifalı olduğu bildirilmiştir. Çevrede henüz tam olarak tanınmamıştır. İçildiğinde böbrek, bağırsak ve mide hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir.
Hırlas Kaplıcası: Ladik İlçesi’ne bağlı, Hırlas Köyü’ndedir. Ladik’e uzaklığı 8 km.’dir. İki hamamı ve havuzları vardır. Madeni az çelikli bir sudur. En çok kalsiyum bikarbonat içerir. Sinir hastaları ve çocuk felçliler için faydalıdır. Su sıcaklığı 36 derecedir.
TARİHİ:
Tarihi http://www.samsun.gov.tr/images/c4.jpghttp://www.samsun.gov.tr/News/DC4G07WY.jpg GENEL DURUM
Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919 yılında Kurtuluş Mücadelesini başlattığı Samsun’un, Türk Kurtuluş Tarihinde müstesna bir yeri vardır. Çok eski çağların ticaret ve kültür merkezi, liman şehridir. Günümüze kadar bu görünümünü devam ettirmiştir. Bugün de bu özelliğini korumaktadır. İç Anadolu’nun Karadeniz’e açılan penceresidir. Kara, hava, deniz ve demiryolu ulaşımına sahiptir.
Ulusal Kurtuluş Savaşımızın başlamasında ve çağdaş Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda müstesna bir yere sahip olan Samsun, Cumhuriyet tarihimiz içinde de Karadeniz Bölgesinin ve ülkemizin önemli bir merkezi haline gelmiştir. Her ne kadar henüz gereği gibi değerlendirilemeyen doğal ve ekonomik potansiyele sahip olmakla birlikte, Samsun halen Karadeniz Bölgesinin nüfus, sanayi, ticaret, doğal ve kültürel varlıklar ve zenginlikler açısından en büyük ilidir.
Doğu Karadeniz boyunca kıyılara yapışık olarak uzanan dağlar, Samsun'a ülkemizin iki büyük ve verimli ovasını armağan edercesine iç kısımlara çekilip sonra tekrar kıyıya paralel yoluna devam etmiştir. Verimli Çarşamba ve Bafra Ovaları ile bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak, Samsun'un belirgin coğrafi karakteristik özellikleridir. Bu ovalarda yetiştirilen tarımsal ürünler, bölgemizin ticari ve sınai varlığının da asıl etkenleridir.
İlimizin 957.888 ha. toprak büyüklüğünün % 46.87 si tarım alanı olup, bu alanlarda başta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak üzere, çok çeşitli ürün yetiştirilmektedir. İlin tarımsal durumu nedeniyle, tarıma dayalı sanayinin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir.
Organize Sanayi Bölgesi büyük ölçüde tamamlanmış olup, Kavak ve Bafra Organize Sanayi Bölgelerinin bitirilme çalışmaları devam etmektedir.
Her geçen yıl çeşitli bölüm ve fakültelerin eklenmesi ile gelişen Ondokuz Mayıs Üniversitesinin şu anki öğrenci sayısı 30,000’dur. Üniversitemiz Samsun’un kültür odağı ve gurur kaynağıdır.
Coğrafi konumu itibariyle bölgenin merkezi durumunda bulunan ilimizde hemen hemen tüm kuruluşları bölge müdürlükleri yer almaktadır.
Samsun’un Tarihi
Samsun İlimiz insanlık tarihi açısından çok eski bir yerleşim alanıdır. Başta bugünkü şehrin merkezi olmak üzere Kızılırmak vadisi, Kavak, Tekkeköy, Çarşamba ovasında eski çağlardan beri insan iskan edilmiş ve yaşam sürmüştür.
Orta Taş Devrinde (Mezolitik. M.Ö 10000-5000) insanların Tekkeköyde bulunan sığınaklarda yaşadıkları ve bölgenin en eski yerleşimcileri oldukları bilinmektedir. Yine Cilalı Taş Devri (Neolitik. MÖ. 5000-4000) ile Bakır-Tunç Devrinde (Kalkolitik. M.Ö.4000-1700) insanların Samsun merkez Dündar Tepe, Kavak Kalenderoğlu ve Bafra İkiztepe de sürekli iskan oluşturarak yaşamlarını devam ettirdikleri yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır.
Samsun İli sınırları içerisinde devlet kurarak yaşayan en eski topluluk Gaşkalar’dır. Bu medeniyette Gasgaslar da denilmektedir. (M.Ö.5000-3500) Bilinen bu ilk medeniyeti takiben bütün Kuzey Anadolu’ya hakim olan Paflagonlar Kızılırmak Havzasında yaşamışlardır. (m.ö. 3000-1100) Hititler (M.Ö. 2000-1200) Frigyalılar (M.Ö. 1182-M.Ö. 676) Kimmerler (M.Ö. 676), Lidyalılar (M.Ö. 1200-547 bugün Kara Samsun adıyla isimlendirilen yere ENETE adında bir site kurdular) Miletliler (İyonya) (M.Ö.2000- M.Ö.400) Egeden Karadeniz yoluyla ENETE’ye yerleşerek “Amisus” veya “Amisos” ismini verdiler. Perslerin (M.Ö.550-330) Lidya Kralı Krezus’u yenmeleri sonunda M.Ö. 546 Amisos, Pers İmparatorluğunun eline geçti. M.Ö. 331 yılında Büyük İskenderin Persleri yenmesi sonucu Makedonya İmparatorluğu eline geçen Amisos, İskenderin ölümüyle Pers kökenli Kont Krallığı (M.Ö. 255-63) kuruldu. Amisos Kont Krallığının başkenti oldu. Daha sonra M.Ö. 1. yy da Roma İmparatorluğu hakimiyetine giren Amisos M.S. 385 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Bizans İmparatorluğu’nun sınırları içerisinde kaldı. Amisos M.S 860 yılında Abbasiler zamanında halife Mutassım’ın emriyle Malatyalı korkunç Ömer komutasındaki kuvvetler tarafından ele geçirilmiş ise de Bizaslılar tarafından tekrar geri alınmıştır. Türklerin Anadolu’ya girmesiyle birlikte 1. Türkler birlikleri zamanında Danişmentliler tarafından Samsun kuşatılmış ise de alınamamıştır. Anadolu Selçukluları zamanında Samsun’un Müslüman yerleşim yerleri 1.185 yılında Anadolu Selçuklu hakimiyetine geçmiştir. İlk defa Amisos ismi Selçuklular tarafından Samsun olarak değiştirilerek kullanılmaya başlanılmıştır. Haçlı Seferleri sonrası başkent Trabzon olmak üzere Trabzon Rum İmparatorluğu Rum İmparatorluğu egemenliğine giren Samsun Cenevizlilerin Karadeniz’de ticareti ellerine geçirmeleri sonucunda 100 yıl kadar burada yaşamışlardır. Bu tarihlerde Türklerin yaşadığı Samsun’a “ Müslüman Samsun” 3 km. mesafede bulunan Cenevizlileri ticaret sitesine de “Gavur Samsun” denilmiştir.
1.071 yılında Malazgirt Savaşı’ndan sonra Danişmentliler tarafından alınamayan Samsun’un deniz kıyısında bir kale kurarak Müslüman Samsun’u oluşturduktan sonra 1.243 Kösedağ Savaşı sonrası Trabzon Rum İmparatorluğu egemenliğine girmiş ise de 1.296 yılında tekrar Anadolu Türklerinin eline geçmiş ve 1.389 yılında da Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti çökerken Canik Beyliğine de başkentlik yapmıştır.
Mütareke Yıllarında Samsun
Rum Pontus Cemiyetlerinin Bölücü Faaliyetleri
20 yüzyıl başlarında bölücü faaliyetler, Anadolu topraklarına yayıldı. Bu bölgede bağımsız bir devlet kurmak gayesi ile harekete geçen gruplardan biri de Doğu Karadeniz’deki Rumlar’dı. 1904 ‘te Merzifon’daki Amerikan Koleji’nde “Pontus Rum Cemiyeti” adı altında bir teşkilat kurulmuş ve hızla çevreye yayılmıştı. Papadopulaos adlı bir öğretmen tarafından kurulan bu cemiyet, okul müdürü Mr.White’nin önderliğinde teşkilatlanmasını sürdürürken bir taraftan da itilaf devletlerinin desteğini sağlamıştır.Merzifon’da Anadolu Koleji’nde bir tek Türk talebe yoktu. 135 talebenin 108’i Ermeni, 27’si Rum’du. Okul müdürü, diğer kolejlerde olduğu gibi, bir papazdı. 1893’de misyonerlerin tertiplediği devlet aleyhine yapılan gösterilerin planlayıcıları arasında Merzifon Anadolu Koleji müdürü olan papaz da bulunuyordu.
Kısa sürede birçok kasabada teşkilatlanan Pontus Cemiyeti, başta Müdafa-i Meşruta olmak üzere yeni yeni kuruluşlar ile bölgede teşkilatlanıyor, bir tarafta da “20 yaşından büyük her üyenin silahlandırılması’na çalışıyordu. Kısa sürede 14 şube açan Müdafa-i Meşruta Cemiyeti’nin Çarşamba, Bafra, Havza ve Kavak ‘ta da şubeleri bulunduğu gibi Avrupa devletleriyle işbirliği yapmak gayesiyle “Mukaddes Anadolu Rum Cemiyeti” adı altında yurt dışı ağırlıklı bir teşkilatı da vardı.
1.Dünya Savaşı yıllarında İtilaf devletlerinin açık desteğini de kazanan bölücü Rumlar, çalışmalarını daha bir yoğunlaştırarak, Çarlık Rusyasından da silah almayı başardılar. İngilizlerce de Mondros Mütarekesinin hemen ardından sadece Samsun Rumlarına 10,000 tüfek dağıtılmış, İstanbul’daki Rum Patrikhanesinin ve Yunanistan’ın isteği üzerine son 50 yılda Samsun ve yöresine “göçmen” adı altında 50,000 Rum yerleştirilmiş bunların 25,000 kadarı “Pontus Çeteleri” saflarında yer alarak Samsun ve Merkez kazaya bağlı köylerde 500 civarında kundaklama, öldürme, yaralama gibi olaylara katılarak, “yoketme/Jenosid” kampanyasına girişmişlerdir.
9.Ordu Müfettişi olarak Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktığı gün, şehirde İngiliz askerleri vardı ve Merzifon dahil, bölgede önemli bir askeri güç olarak bulunuyorlardı.Mustafa Kemal, 21 Mayıs’ta Harbiye Nezareti (Genel Kurmay) ‘ne gönderdiği raporda; Samsun ve dolaylarında 40 kadar bölücü Rum çetesi bulunduğunu, Müslüman halkın kaygı ve korku içinde yaşadığını, Rum Çetelerine karşı bir tedbir olmak üzere bazı Laz çetelerinin para karşılığı bölgeye getirilip Rum saldırılarına karşı kullanıldığını belirtti. Söz konusu çetelerden biri ve en kuvvetlisi; Giresun Bölgesinde üstlenmekle birlikte Karadeniz’in hemen her yerinde baskınlar düzenleyen, Rum çetelerini sık sık zor durumlara düşüren “Topal Osman” çetesi idi . Mustafa Kemal’in Samsun bölgesinde görüştüğü ilk kişilerden birisi de Topal Osman olmuştur.
Yunan donanmasının 9 Haziran 1921 de İnebolu’yu bombalaması üzerine taşkınlıklarını iyice artıran Rum Çetelerine karşı Ankara Hükümeti, 26 Haziran 1921’de Karadeniz’deki Rum nüfusunun başka bölgelere yerleştirilmesini kararlaştırdı. Nurettin Paşa komutasında Sivas’ta kurulan Merkez ordusuna “tenkil hareketi” görevi verildi. Merkez Ordusu Komutanlığı da Pontusçulukla uğraşanlar hakkında tutuklama kararı alarak bunları birer birer yakalamaya başladı. Merzifon’daki Amerikan Koleji de kapatıldı ve yöneticileri yurtdışı edildi. Bu arada Samsun ve Trabzon metropolit merkezleri basılarak çok sayıda silah ve belge ele geçirildi.İtilaf devletleri, Rumlar’a karşı alınan bu tedbirleri tesirsiz hale getirmek için bazı teşebbüslerde bulunmaya başlayınca da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Dışişlerinden aşağıdaki “nota” yı almakta gecikmedi:
“Pontus Devleti fikrini İstanbul’daki Rum Patrikhanesi ve Yunanistan yeniden diriltmişlerdir. Samsun ve Marmara denizi yöresinde şimdiye kadar 200,000’den fazla Türk öldürülmüştür. Türk kadınlarının ırzına geçilmiş, köyleri yakılmıştır. Türk uyruklu Rumlar, Yunanistan tarafından silah altına alınmaktadır. Karadeniz Rumlarını etkisiz hale getirmek için Anadolu içlerine nakledilmektedirler. Samsun bölgesindeki Rum köylerinden 2,500 tüfek ve bir milyondan fazla mermi ele geçirilmiştir.”
Merkez Ordusu kuvvetlendirilerek sayısı artırılmış ve 1922 yılının başlarından itibaren de Pontus ayaklamasının bastırılmasına geçilmiştir. Bunun için de bölgeye dağılan milli kuvvetler, asi Rum köylerini ve onların dayanağı olmuş yerleri birer birer taramaya başladı. Sonunda, Pontus hayali ile başlayan Rumlar’ın elebaşıları ve onların yardakçıları tamamen yok edildi. Bir çıban başı olarak senelerce etkinliğini sürdüren Rumlar’ın bu tutumu kökünden kaldırıldı. Bunun için de Merkez Ordusu’unca ele geçirilen çetelerden 10,886’sı kısmen affedildi. Orduya sığınmayıp direnen 11,188 Rum da öldürüldü. Anadolu içlerinde oturmak zorunda bırakılan Rum kadın ve çocukları da 1923 yılı başlarında vapurlara bindirilerek Yunanistana gönderildi. Böylece, Pontus hayalide sona ermiş oldu.
Cumhuriyet Döneminde Samsunla İlgili Olarak Gerçekleşen Bazı Önemli Olaylar
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919 da Samsun’a çıktı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Mustafa Kemal Paşa 20 Eylül 1924’te tekrar Samsun’a geldi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Vezirköprü ilçesi Amasya ilinden ayrılarak Samsun’a bağlandı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Fransızların elinde bulunan sigara fabrikası Tekel’e devredildi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1927‘da Elektrik Şebekesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1929‘da Samsun su şebekesine kavuştu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">29 Ekim 1930 ‘da Gazi Kütüphanesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1932‘de Samsun-Sivas demiryolu hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1934’te Kavak bucağı, ilçe oldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1944’te Alaçam bucağı ilçe oldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1946’da Verem Savaş Dispanseri hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1953’te SSK Hastanesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1954’te Halk Eğitim Merkezi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1957’de Samsun Havalimanı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1959’da Kızılay Kan Merkezi kuruldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1960’ta Samsun Limanı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1961’de Samsun Fuarı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1968’de Karadeniz Bakır İşletmeleri hizmete girdi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1970’de Samsun Azot fabrikası üretime başladı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1973’te Belediye sarayı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1979’da Samsun şehirlerarası tam otomatik telefon görüşmesine açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1982’de 19 Mayıs Üniversitesi öğretime başladı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1993 de Samsun Büyük Şehir statüsünü aldı <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1996’da Samsun İçme ve Kullanma suyu projesi tamamlandı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1997’de Samsun Kalkınmada Öncelikli Yöre Statüsüne alındı. Uygulamaya Ocak 1998’de geçildi.
1998’de Samsun-Çarşamba Uluslararası Havalimanı resmi olarak açıldı. 1999 Şubatında seferler başladı.
COĞRAFİ YAPI:
Coğrafi Yapı http://www.samsun.gov.tr/images/c4.jpgCoğrafi Yapı
Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz’e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun ili 9,083 Km²’lik bir yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak 40° 50’ - 41° 51’ kuzey enlemleri , 37° 08’ ve 34° 25’ doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz’in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu , batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya ,Güney batısında ise Çorum illeridir.
Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır.
Jeolojik Yapı
Samsun’da genç delta ovalarında alüvyonlar bulunmakla birlikte, dik yamaçlarla ayrılmış taraçalarda eski alüvyonlar görülmektedir. Güneydeki dağlık kesime geçiş alanı neojen yaşlı, killi-kireçli tortularla kaplıdır. Kıyı dağları Kretase lavlarından oluşmuştur. Aynı dağların iç kesimlerinde killi, çakıllı tortular bulunur. İç kesimlerde Neojen tortular ve yer yer alüvyonlarla kaplı ovaların güneyinde de birinci ve ikinci zaman yaşlı ve kıvrımlı kayaçlar Kretase ve Eosen Flişlerine rastlanır. Geniş alanlarda ise volkanik oluşumlar görülmektedir. Samsun’da Eosen, Kretase ve Neojen dönemli oluşumlara sıkça rastlanmaktadır.
Yaylalar
Bölgedeki yaylalar genellikle ikinci ve üçüncü zamanda meydana gelmiştir. Karadeniz bölgesinde dağ yamaçları çok aşınmıştır. Ayrıca bölgedeki akarsular toprağı yeteri derecede parçalayarak arazide yer yer yaylalar meydana getirmiştir. Bunlar arasında en önemlileri Ladik, Havza ve Kavak yaylalarıdır.
Dağlar
Samsun ili topraklarının Karadeniz kıyıları düzlüklerle, güneye uzanan iç kesimleri ise, yükseklikleri fazla olmayan dağ sıraları ile kaplıdır. Bölge, Karadeniz kıyıları ile bu kıyılara içeriden paralel olarak uzanan yüksek dağlar arasındadır. Bu dağlar Ünye-Çarşamba kesiminde doğu-batı, Samsun-Bafra kesiminde doğu-güney, batı-kuzeybatı yönünü takip eder. Doğudan batıya doğru uzanan ve birbirinin devamı olarak görünen başlıca iki sıra dağ vardır. Bunlardan doğudakine Canik Dağları, batıdakine ise, Çangal Dağları denir.
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Canik Dağları : Büyük bölümleri Ordu ilinde bulunan Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur. Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar. Yüksekliği ortalama 1500 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Çangal Dağları: Samsun ili sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop ili sınırları içerisindedir. Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Sıralı Dağlar: Samsun ilinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak ilçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Kocadağ: Samsun ilinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Akdağ: Samsun ilinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir. Ladik ilçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Kunduz Dağları: Samsun ili Vezirköprü ilçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir. Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ülke çapında bir şöhrete sahiptir.
Hacılar Dağı: Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir. Bundan sonra Mahmur dağlarını görmekteyiz.
Nebyan Dağları: Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir.
Bu dağlardan başka, güney doğuda; Akpınar 900 m ve Böğürtlen tepe 950 m, doğuda Büyük dağ ve Topuzlu 950 m, Sofualan ve Örencik 800 m, güney doğuda Saltuk tepesi 1150 m, Kavakta Kocaçaltepe 913 m, Mert ırmağı sağ yönünde Çadırtepe 110 m, Kürtün ırmağının sağında limana doğru uzanan Toraman tepe 125 m, yüksekliklerinde tepeler de mevcuttur.
Akarsular
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Yeşilırmak: Yeşilırmak nehri Köse Dağlarından çıkar. Erbaa ilçesinden geçerek Çarşamba’ya ulaşan Yeşilırmak ilçeyi ortadan ikiye bölerek, Civa Burnun’dan Karadeniz’e dökülür. Üçtaşlar bölgesinde Ters akan ırmağı ile birleşir. Uzunluğu 416 km olan Yeşilırmağın akış hızı saatte 5 km, en kurak mevsimde su yüksekliği 9 metre doğu sahilinde ise 5.5 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Kızılırmak: Sivas’taki Kızıl Dağından doğan Kızılırmak Türkiye’nin en uzun akarsuyudur. Osmancık ilçesinden Karadeniz bölgesine giren ırmak 1151 km uzunluğundadır. Kargı civarında kuzey doğu Samsun-Sinop sınırına girer. Bafra’nın batısında kollara ayrılan ırmak Bafra Burnundan Karadeniz’e dökülür. Delice, Devrez ve Gökırmak Kızılırmak’ın önemli kollarındandır. Bafra yakınlarında yapılan ölçümlere göre en kurak zamanda genişliği 46 metre derinliği 1.30 metredir. Saniyede 21 metreküp su akıtır. Akış hızı ise saatte 4 ila 6 km arasındadır. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Terme Çayı: Terme çayı Kara ormandan doğar. Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme çayı ilçeyi ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür. Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metre olan Terme çayı çeltik tarlalarına hayat verir.
Diğer Akarsular: Mert Irmağı, Kürtün Çayı, Ters akan Çayı, Karaboğaz Deresi, Akçay, Uluçay, Esenli, İncesu, Hızırilyas, Ballıcaderesi ve Güdedi gibi irili ufaklı akarsular vardır.
Ovalar
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l1 level1 lfo3">Çarşamba Ovası: Erbaa ilçesinde geçen Yeşilırmak nehri Çarşamba ilçesine ulaştıktan sonra Civa Burnundan Karadenize dökülürken çok kıymetli alüvyonlu Çarşamba ovasını meydana getirir. Kirazlık’tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89.500 hektardır. DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin % 70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir. Geri kalan % 30 luk kısım ise ormanlık, sazlık ve bataklıktır. Sulama alanı 82.707 ha olup 19.031 ha ‘ının inşaatı devam etmektedir.
Bafra Ovası: Bafra ilçesine gelen Kızılırmak, Bafra’da çeşitli kollara ayrılır. Bafra burnundan denize dökülen Kızılırmak, ardında geniş ve alüvyonlu topraklar bırakır. 47727 hektarlık ova nın 6150 ha lık alan halihazırda sulanmaktadır. Türkiye’nin en verimli ovalarından biridir. DSİ tarafından yaptırılan sulama kanalları ile sulanan ovanın kuzey kısımları çorak arazidir. Bu yerlerde hayvancılık yapılmaktadır.Göller
Bölgedeki göller zaman zaman değişen akarsu yataklarından meydana gelmiştir. Yörenin gölleri Bafra,Çarşamba ve Ladik ilçelerinde toplanmıştır.
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Liman Gölü: Bafra ya 20 km uzaklıktadır. 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır. Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur. Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır. Liman gölünün güneyinde Balık gölü kuzeyinde ise Karaboğaz gölü vardır. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Ladik Gölü: Tersakan ırmağının kaynağını teşkil eden Ladik gölü Ladik’e 10 km uzaklıktadır. Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır. Balıkçılık yanında geniş bir sazlık alana sahip olan Ladik gölünden toplanan sazlar hasır yapımında kullanılır. Gölün uzunluğu 5 km genişliği 2 km ve yüz ölçümü 10 km2 karedir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Simenit Gölü: Bu Göl Terme çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir. Terme hudutları içerisinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır. Termeye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümümdedir. Kışın yağmur suları ile beslenen göl,fırtınalı zamanlarda zaman zaman deniz suyunu göle karışması ile dolar.
Diğer Göller: Bunlar,Bafra da Kızılırmak tarafından meydana getirilmiş Karagöz, Dutdibi, Çernek, Uzun göl ve Tombul gölüdür. Çarşamba’da Yeşilırmak ta Akçagöl, Akarcık, Dumanlı ve Kör ırmak adıyla bilinen gölleri oluşturmuştur.Barajlar
Hasan Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali
Baraj, Yeşilırmak üzerinde ve Çarşamba ve Ayvacık ilçeleri sınırlarındadır. Yapımına 1971 yılında başlanan baraja Trafik kazasında ölen merhum Samsun DSİ 7.Bölge Müdürü Hasan Uğurlu‘nun adı verilmiştir. Türkiye’nin en büyük barajlarından biri olan baraj, tamamen Türk firma ve mühendisleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Yalnızca makine ve elektrikle ilgili ekipmanlar yurtdışından getirilmiştir. Barajın 2.Ünitesi 1979 yılında, 3.Ünitesi ise 1982 yılında , 4.Ünitesi de 1983 yılında işletmeye açılmıştır.500 mw gücünde ve yılda 1217 gwH enerji üretimi yapılmaktadır. Göl hacmi 1.078,75 x106 m3 tür.Baraj yüksekliği 175 m dir.
Suat Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali
Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmağın Çarşamba ovasına açıldığı yerde bulunan barajın yapımına da 1971 yılında başlanılmıştır. Balohar barajı adı ile başlanan baraja daha sonra trafik kazasında Hasan Uğurlu ile hayatını kaybeden eşi Suat Uğurlu’nun adı verilmiştir. Projenin amacı enerji üretimi ve Çarşamba ovasının sulanmasıdır. Barajın 1.ve 2. Ünitesi 1979 yılı sonunda, 3. ve 4. Ünitesi de 1983 Martında işletmeye açılmıştır. 46 mw gücünde ve yıllık 273 gwH enerji üretimi yapılmaktadır. Göl hacmi 181,31 x106 m3 tür. Baraj yüksekliği 51 m dir
Altınkaya Barajı ve Hidro Elektrik Santralı
Altınkaya barajı Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer alan temelden 195 m yükseklikte , kil çekirdekli kaya dolgu tipinde bir barajdır. 700 mw gücünde yılda 1 milyar 632 milyon kwh enerji üretimi yapılmaktadır.1987 yılında su tutulmaya başlanmış olup, 1988 ocak ayınından itibaren 175 000 kwH gücündeki 4 no lu ünitede normal üretime başlanmıştır. Göl hacmi 5,763 x109 m3 tür.
Derbent Barajı
Derbent Altınkaya barajının 30 km mansabında olup, 33 m yüksekliğinde (talvegden) kil çekirdek kaya dolgu barajıdır. Yüzer baraj sınıfına giren Derbent barajı Bafra’ya 7 km uzaklıktadır. Sulama alanı ise 47.727 Ha.dır. Yapılan kanallarla Bafra ovası sulama amaçlıdır. 56 mw gücünde ve 257 gwH yıllık enerji üretmektedir. Göl hacmi 213 x106 m3 tür.
Çakmak Barajı
Zonlu toprak dolgu tipinde, içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır. Temelden yüksekliği 57,50 m, normal su seviyesinde göl hacmi 106,50 hm3 ve gövdehacmide 2,60 hm3 tür. Barajdan verilen toplam su miktarı 4000 litre/saniye olup içme suyu için 3540 l/s su verilmekte, Samsun gübre fabrikasında 300 l/s ve Karadeniz bakır fabrikasında ise 460 l/s su kullanılmaktadır.
İklim
Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe,Terme, Çarşamba, Bafra ,Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy ve Yakakent ) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2.000 metreyi bulan Akdağ ve 1.500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer. Sıcaklık ve yağış yönünden Samsun hiç bir bölgeye benzemez. Samsun’da aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. Bazı yıllar kış ortalarında yazdan günler yaşanır. Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 günü geçmez. İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar.
Samsun, genelde ılıman iklime sahiptir. Ancak sahil şeridinde ve iç kesimlerde iklim 2 ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe, Terme, Çarşamba, Bafra, Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Yazlar sıcak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. İç kesimde ise (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2000 m’ yi bulan Akdağ ve 1500 m’ yi bulan Canik Dağları’nın etkisiyle yazlar serin, kışlar ise soğuk, yağmurlu ve kar yağışlı geçer.
Yıllık ortalama sıcaklık 15 0C’dir. Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz (23,1 0C) ve Ağustos (23,2 0C), en soğuk geçen aylar ise Ocak (6,9 0C) ve Şubat (6,6 0C) aylarıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması, yıllık 18,10C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11 0C’dir. İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 0C’ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir. Güneş, Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir.
Karla örtülü gün sayısının olduğu aylar; Aralık (2 gün), Ocak (3 gün), Şubat (4 gün), Mart (2 gün) ve Nisan (1 gün) olup, 1993 yılı Kasım ayında 1 gün ve 1995 yılı Nisan ayında 1 gün kar örtüsü tespit edilmiştir. En yüksek kar örtülü gün sayısı Şubat ayında 4 gün olarak belirlenmiştir. Donlu gün sayısı yıllık ortalama 8’dir.
Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir (676,5 mm). Buna karşılık ildeki yağış oranı, Batı Karadeniz Bölgesi illerindekinden farklıdır. İlde yağış en çok Ekim (86,5 mm) ve Kasım (81,2 mm) aylarında olmaktadır. İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 156 gün civarındadır.
Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgarın yönü güney-güneybatı olup, bu rüzgarın adı Aralık ayında esen Kıble rüzgarıdır.
2006 Yılı Samsun Meteorolojik Değerleri
Ortalama sıcaklık Ocak ayında 4,7 0C, Şubat ayında 6,0 0C, Mart ayında 9,7 0C, Nisan ayında 11,0 0C, Mayıs ayında 14,6 0C, Haziran ayında 21,3 0C, Temmuz ayında 23,0 0C, Ağustos ayında 26,5 0C, Eylül ayında 20,9 0, Ekim ayında 17,2 0C, Kasım ayında 11,5 0C, Aralık ayında 7,2 0C’ dir. Yıllık Ortalama Sıcaklık; 14,5 0C dir.
Nispi nem ortalaması Ocak ayında % 72,5, Şubat ayında % 71,00, Mart ayında % 72,2 , Nisan ayında % 82,6, Mayıs ayında % 84,5, Haziran ayında % 77,5, Temmuz ayında %72,8, Ağustos ayında % 76,5, Eylül ayında % 75,0, Ekim ayında % 77,4, Kasım ayında % 65,5, Aralık ayında % 64,3’ dür.Yıllık Nispi nem ortalaması ise % 74,3’ dür.
Rüzgar hızı ortalaması Ocak ayında 2,3 m/sec, Şubat ayında 2,2 m/sec, Mart ayında 2,1 m/sec, Nisan ayında 1,4 m/sec, Mayıs ayında 1,2 m/sec, Haziran ayında 1,9 m/sec, Temmuz ayında 2,3 m/sec, Ağustos ayında 2,0 m/sec, Eylül ayında 1,8 m/sec, Ekim ayında 1,4 m/sec, Kasım ayında 2,2 m/sec, Aralık ayında 2,0 m/sec’ dir.Yıllık Rüzgar hızı ortalaması; 1,9 m/sec’ dir.
Toplam Yağış Ocak ayında 121,3 kg, Şubat ayında 98,7 kg, Mart ayında 94,6 kg, Nisan ayında 33,7 kg, Mayıs ayında 69,0 kg, Haziran ayında 36,3 kg, Temmuz ayında 9,0 kg, Ağustos ayında 0,0 kg, Eylül ayında 66,2 kg, Ekim ayında 48,7 kg, Kasım ayında 65,8 kg, Aralık ayında 71,4 kg’ dır.Yıllık Toplam yağış; 714,7 kg’ dır.
Deniz suyu sıcaklığı Ocak ayında 11,9 0C, Şubat ayında 8,7 0C,Mart ayında 8,2 0C, Nisan ayında 11,00 0C, Mayıs ayında 13,2 0C, Haziran ayında 20,3 0C, Temmuz ayında 23,8 0C, Ağustos ayında 25,7 0C, Eylül ayında 23,5 0C, Ekim ayında 20,7 0C, Kasım ayında 17,10C, Aralık ayında 12,7 0C’ dir. Yıllık Deniz suyu sıcaklığı ortalaması; 16,4 0C dir.
Yıllık en yüksek sıcaklık 32,4 0C, en sıcak gün 31.08.2006’dır.Yıllık endüşük sıcaklık -3,6 0C, en düşük sıcaklık günü 24.01.2006’ dır.Yıllık sıcaklık ortalaması 14,5 0C’ dir.En düşük sıcaklık ortalaması 10,9 0C’dir.Yıllık Deniz suyu sıcaklığı ortalaması 16,4 0C’dir.Yıllık toplam yağışlı gün sayısı 135’dir.Ortalama açık gün sayısı 48’dir.Bulutlu gün sayısı 238’dir.Kapalı gün sayısı 79’dur.Yıllık toplam yağış miktarı 714,7 kg/yıl’dır.Donlu gün sayısı 13’dür.Ortalama rüzgar hızı ve yönü 1,9 NNW’ dir.Yıllık nispi nem ortalaması % 74,3 ‘dür. (Kaynak: Samsun Meteoroloji Bölge Müdürlüğü)
Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgarın Hızı 19,7 m/sec. Ve yönü güney olup, bu rüzgarın adı Mart ayında esen Kıble rüzgarıdır.
DOĞAL GÜZELLİKLERİ:
Samsun Doğal Güzellikleri
Samsun Dağları
Samsun Karadeniz kıyıları ile Karadeniz’e paralel dağ sıraları arasında kalmıştır. Yeryüzü şekillerini oluşturan dağlar Çarşamba ile Ünye arasında doğu-batı, Samsun-Bafra arasında da doğu-güneydoğu ile Batı-kuzeybatı arasında uzanmaktadır. İl merkezinin büyük çoğunluğunu dağlar oluşturmuş bunun dışında kalan alanlar da plato ve ovalar halindedir. Samsun’da dağlar çok fazla yüksek değildir. Özellikle güneydeki dağ sıraları alçaktır. İlin başlıca dağları Canik ve Çangal dağlarıdır.
Çangal dağlarının büyük bölümü Sinop’un güneyindeki Küre dağlarının bir bakıma uzantısı olup uzantıları Samsun il sınırından içeriye kadar uzanırlar. Bunların yüksekliği deniz seviyesinden 1.525 m. yi bulmaktadır. Canik Dağının üzeri zengin orman örtüsü ile kaplıdır.
Canik Dağlarının büyük bölümü Amasya ve Ordu il sınırları içerisindeki. Bu dağların batı uçları Samsun ilinin içerisine kadar girmektedir. Ancak yükseltisi diğer illerdeki bölümlerine göre oldukça alçaktır. Kıvrımlı bir dağ silsilesi olan Canik dağları oldukça yaşlı, mezozoik dönemde oluşmuştur.
Akarsular
Samsun su kaynakları yönünden oldukça zengin bir coğrafi yapıya sahiptir. İlin en büyük akarsuları Kızılırmak ile Yeşilırmak’tır. Bu iki akarsu il topraklarını geçtikten sonra Karadeniz’e ulaşırlar. Bunların yanı sıra ilde irili ufaklı çok sayıda akarsu bulunmaktadır. Ancak bu akarsuların düzensiz bir debisi ve akışı vardır.
Kızılırmak
Sivas’ın İmranlı ilçesinin doğusundaki Kızıldağ’dan (3.025 m) kaynayan Kızılırmak Orta Anadolu Bölgesinde geniş bir yay çizdikten sonra Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Ankara, Çankırı ve Çorum illerini suladıktan sonra Samsun’dan Karadeniz’e dökülür. Kızılırmak’ın uzunluğu 1.355 km.dir. Vezirköprü ilçe merkezinin 50 km batısından Samsun il topraklarına giren Kızılırmak, Samsun ve Sinop illerini birbirinden ayırır ve Gökırmağı da içerisine alarak akar. Bu arada Samsun il sınırları içerisinde geniş bir yay çizer ve Bafra deltasını oluşturur. Karadeniz’e döküldüğü yerde Türkiye’nin en geniş deltasını oluşturur. Bu deltanın yüzölçümü 560 km2, uzunluğu 30 km.dir. Deltanın batısında 200-300 m. genişliğinde, 8-10 m. yüksekliğinde kum tepeleri bulunmaktadır. Ayrıca delta üzerinde irili ufaklı sığ göller meydana gelmiştir.
Kızılırmak Vadisi boyunca çok sayıda kollarla beslenir. Bunların başında Sıas’da Tecer Çayı, Ankara’da Balabandere, Çankırı’da Açı çay, Çorum’da Delice Irmak, Devrez Çayı gelmektedir. Sinop’ta da Gök Irmak onlara katılmaktadır.
Yeşilırmak
Sivas’ın Koyulhisar ilçesinin güneyindeki Kösedağ’ın yamaçlarından doğan Yeşilırmak Türkiye’nin en büyük akarsularının başında gelmektedir. Yeşilırmak Tozanlı Çayı, Çekerek Suyu ve Kelkit Çayının birleşmesinden oluşan bu akarsı Sivas, Tokat ve Amasya illerinden geçtikten sonra kuzeydoğu yönünde aktıktan sonra Samsun-Tokat sınırını oluşturur. Bu bölgede Karakuş Çayını da alarak Canik Dağları arasında küçük vadilerden geçer ve Civa Burnunda Karadeniz’e dökülür.
Mert Irmağı (Ladik)
Samsun’un diğer önemli akarsularından birisi olan Mert Irmağı Ladik ilçesinin kuzeyindeki Hacılar dağından doğar. Doğu yönünde aktıktan sonra kuzeybatıya döner ve dar ,derin bir vadi içerisinden geçtikten sonra Karadeniz yakınlarında genişler, alüvyal bir düzlükten sonra da denize dökülür.
Terme Çayı (Terme)
Samsun yöresindeki Karaorman’dan doğan Terme Çayı Terme ilçesindeki Simenit Gölünün çevresindeki derelerden beslenir güneydoğu-kuzeybatı yönünde akar. Bu Çay aynı zamanda Terme ilçesini de ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür.
Karaboğaz Deresi
Köseler Dağının yamaçlarından kaynaklanan Karaboğaz deresi kuzeybatı yönünde akar. Çarşamba ve Termeden geçtikten sonra Simenir Gölünü dökülür.
Abdal Deresi
Samsun yöresindeki Akkuş Yaylalarından doğan Abdal deresi kuzeybatı yönünde akmaktadır. Karadeniz’e Karaboğaz önünde dökülen dere 137 km. uzunluğundadır.
Kürtün Çayı
Samsun ilinin orta kesiminde Mahmutlu Köyü yakınlarında doğan Kürtün Çayı güneydoğu-kuzeybatı doğrultusundaki bir vadi içerisinden akmaktadır. Akarsuyun taşıdığı alüvyonlar vadi tabanında dolgu oluşturmuştur. Vadinin orta kesimlerinde akarsuyun yatak genişliği 30-35 m. ulaşmaktadır.
Samsun il merkezinin 4 km. batısında Karadeniz’e dökülen Kürtün çayı 30-40 m. uzunluğundadır.
Istavloz Çayı (Vezirköprü)
Samsun ili Vezirköprü ilçesinde, Tavşan Dağı’ndan doğan Istavloz Çayı, Duruçay Köyü’ne kadar Göldağı Deresi olarak bilinmektedir. Duruçay Köyü ile Köprübaşı Bucağı arasında Kuyma Deresi ismini alan akarsu, Köprübaşı'ndan itibaren Istavloz Çayı ismini almaktadır. Tekkekıran Köyü mevkiinde Kuzdere, Kayalı mevkiinde Esenli ve Uluçay ile birleşen Istavloz Çayı Akçay mevkiinde Altınkaya Barajı'na dökülmektedir. Istavloz Çayı düzensiz akan akarsulardan oluşup, su seviyesi yıl içerisinde değişiklikler göstermektedir.
Esenli Çayı (Vezirköprü)
Esenli Çayı Aydınlı, Başalan ve Büyükkale köylerinin eğimli yamaçlarının kuzey eteklerinden doğar ve Karaböcük Deresi ismi ile anılmaktadır. Teberük Köyü ile Kavakpınarı Köyü arasında Cambaz Deresi olarak adlandırılan akarsu, buradan itibaren Esenli Çayı adını almaktadır. Kayalı mevkiinde Uluçay ve Istavloz Çayı ile birleşen Esenli Çayı, Akçay’da Altınkaya Barajı'na dökülmektedir.
Uluçay
Uluçay, Karapınar ve Dereköy kaynaklarından beslenmektedir. Esenköy'e kadar Sokullu deresi olarak bilinen akarsu, buradan itibaren Uluçay adını almaktadır. İlkbahar aylarında yağış ve kar erimelerine bağlı olarak taşkın dönemi oluşturmaktadır. Ancak yaz mevsiminin sonlarına doğru akımın minimum seviyede olduğu görülür. Uluçay'ın Esenköy'den itibaren tahminen uzunluğu 17,8 km'dir. Kayalı mevkiinde Istavloz Çayı ve Esenli Çayı ile birleşir.
Bafra Gölleri
Samsun da çok sayıda göl bulunmaktadır. Kızılırmağın ikiye böldüğü Bafra Ovasının çevresinde geniş çukurluk alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluk alanlarda irili ufaklı göller oluşmuştur.Bunların başlıcaları Kızılırmağın batısında Karaboğaz Gölü ile doğusundaki Balık Gölü, Dutdibi Gölü, Liman Gölü, Uzungöl, Hayırlı Göl, İncegöl, Çernek ve Tombul Gölüdür. Bu göllerin çevresi çoğunlukla saçlık ve batıklık alanlardır. Ayrıca çevrelerindeki ormanlık alanlar da doğal bir güzellik oluşturmuştur. Bunlardan Balık Gölü balık üretiminde, Liman Gölü de su ürünleri yönünden oldukça zengindirler.
Çarşamba Gölleri
Çarşamba ovası oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Yeşilırmak’ın taşıdığı alüvyonlardan oluşan ovada yer yer çukur alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluklarda da irili ufaklı göller meydana gelmiştir. Bu göllerin başında Dumanlı Göl, Akarcık Gölü, Akmaz Gölü ve Koca Göl gelmektedir. Bu göllerin de çevresi sazlık ve bataklıktır. Doğal güzellik yönünden de güzel bir ortam meydana getirmişlerdir.
Simenit Gölü (Terme)
Simenit Gölü Terme ilçe merkezinin kuzeyinde denize yakın bir yerdedir. Terme Çayının yatağının değişmesi sonunda oluşan bu gölün çevresi de bataklık alanlardır. Bununla beraber burada balıkçılık yapılmaktadır.
Akgöl (Terme)
Terme ilçesinde Simenit Gölünün yakınında bulunan Akgöl de terme Çayının yatak değiştirmesi sonucunda meydana gelmiştir. Karadeniz’in yükseldiği dönemlerde Simenit Gölü gibi bu gölde deniz suları ile dolmaktadır. Bundan ötürüde gölde çeşitli balıklar yaşamaktadır.
Ladik Gölü (Ladik)
Ladik Ovasının doğu kesiminde yer alan ladik Gölü Ladik ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır. Gölün uzunluğu 5, genişliği 2 km’ye yakındır. Elips biçimindeki gölün deriği 3-5 m. arasında değişmektedir. Göl suları Akdağ’dan inen küçük akarsularla beslenmektedir. Ayrıca fazla suları da Tersakan Çayına boşalmaktadır.Çevresi bataklık ve sazlıktır.Göl içerisinde balık, özellikle alabalık ve turna yaşamaktadır.
Altınkaya Baraj Gölü (Vezirköprü)
Kızılırmak üzerinde bulunan Altınkaya Barajından yılda 1.217.000.000 Kw. Saat elektrik üretilmektedir. Vezirköprü'nün 12 tane köyü baraj suları altında kalmıştır.
Altınkaya Barajı'nda toplanan sudan Vezirköprü ve köylerinin tarım arazisi sulanamamaktadır. Ancak baraj gölü çevresindeki köylerinin bazılarında balıkçılık yapılmaktadır.
Vezirköprü Sulama Barajı (Vezirköprü)
Yapımına 04.01.1993 tarihinde başlanmış, barajın gövde dolgu çalışmaları bitirilerek 2005 yılında resmi açılışı yapılmıştır.
Vezirköprü Sulama Barajı, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde yapılmış olup, temelden yüksekliği 74 m., nehir yatağından yüksekliği 73 m.,gövde hacmi 2.600.000 m3, göl uzunluğu ise 5.500 m.dir.
İstiklal Savaşının Simgesi
Samsun, Anadolu'nun Karadeniz'e açılan en önemli kapısı; Avrupa - Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası, Türkiye'nin en büyük akarsuları Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezidir.
GENEL BİLGİLER
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/samsun1.jpgİlin adı nereden geliyor? M.Ö. VII. yy.da, Miletoslular, bugunkü Samsun kentinin bulunduğu yerde 'Amisos' adlı koloniyi kurdular.XI. yy.da yöreye gelen Danişmendliler, Amisos'u almaya çalıştılarsa da başaramadılar. Bunun üzerine koloniden 3 km. uzakta 'Yeni Amisos' adlı yeni bir kent kurdular. Kentin adı zamanla 'Simisso', 'Samison' gibi biçimler aldı. Osmanlı döneminde Arapça kaynaklardaki 'Samsun' imlasi benimsenmiştir.
Kentleri : Bafra, Çarşamba, Vezirköprü, Terme, Havza,
Alaçam, Tekkeköy
Samsun Anadolu'nun Karadeniz'e açılan en önemli kapısı;
Avrupa - Asya transit yolu üzerinde işlek bir kavşak noktası, Türkiye'nin en büyük akarsuları Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın arasında verimli delta toprakları üzerinde kurulmuş önemli bir tarım merkezi, denizi, ormanları, yaylaları ile bir doğa cennetidir.
Samsun'da turizmin vazgeçilmez üçlüsü denizin, kumun, güneşin yanısıra artık birçok insanda tutku halini almış alternatif turizm aktivitelerinin gerçekleştirildiği alanları içiçe bulabilirsiniz.
Yakakent'ten Terme'ye kadar uzanan sahil bandı üzerinde çok güzel kuma sahip geniş doğal plajlar denize girmek için idealdir.
Yakakent Çamgölü mevkiinde Çam ormanlarıyla kaplı yemyeşil tepeler masmavi sular iner. Eşsiz güzellikteki sahili ile denizle iç içe bir yaşamın sürüldüğü şirin kıyı kasabası Yakakent'de gün batımı ise görülmeye değer güzelliktedir. Terme ilçesi birde tarihin ilginç ve çekici savaşçı kadınların Amazonların yaşadığı yer olarak bilinir.
Sahil bandı üzerinde Alaçam, Bafra ve 19 Mayıs ilçelerimizin topraklarının bir bölümünü kaplayan Kızılırmak Deltası sulak alanı flora ve faunası ile ülkemizin eko-turizm alanında en ilginç köşelerinden biridir.
Deltada, 19 Mayıs ilçesi, Yörükler mevkiinde ilkbaharda tabanı tamamen suyla kaplanan yaprak döker ağaçlardan oluşmuş Galeriç ormanı yaban hayatı açısından oldukça ilgi çekicidir. Samsun, termal turizm açısından da önemli merkezlere sahiptir. Havza ve Ladik Kaplıcaları 2000 yılından beri bilinen sağlık merkezleridir. Havza 25 Mayıs Termal tesisleri Turizm Bakanlığınca termal Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir.
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/yesilirmak.jpgLadik'teki Hamamayağı kaplıcası ise ülkemizdeki birinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca merkezlerindendir. Radyoaktif özellik gösteren Ladik kaplıca suları organizma üzerinde uyarıcı etki yapar. Bu nedenle bu suya "gençlik suyu" adı verilir. Havza ve Ladik'deki kaplıca sularının başta romatizmal hastalıklar olmak üzere, kadın hastalıkları, sinirsel hastalıklar, eklem hastalıkları ve kireçlenme gibi hastalıkların tedavisinde olumlu etki yaptıkları tıbbi olarak kanıtlanmıştır. Samsun'un yaylaları da diğer Karadeniz yaylaları gibi; yeşil, temiz havayı ve sessizliği özleyenlere kucak açmaya hazırdır.
Samsun'dan yaylalara ulaşmak oldukça kolaydır. Yaylaların yolları özel aracınızla bile rahatlıkla gideceğiniz durumdadır. Ladik-Akdağ yaylaları, Vezirköprü - Kunduz dağı yaylaları yazın başka kışın başka görülmeye değer güzellikleri barındırırlar. Kunduz yaylalarının orman dokusu ile iç içe oluşları ve ormanların Altınkaya Baraj Gölüyle birleşmesi bölgeye bambaşka bir güzellik kazandırmaktadır.
Burası yayla turizminin yanı sıra doğa yürüyüşleri, su sporları, balık avcılğı, motor gezileri, kamp yapmak için son derece elverişli alanlara sahiptir. Bölgedeki Orman İşletme Tesisi ise yaz kış gelenlerin dinlenme ve konaklama ihtiyacını karşılamaktadır. Ancak tesislerde önceden rezervasyon yaptırmak gereklidir.
1997 yılından itibaren Ladik-Akdağ Yaylalarında Yayla Şenlikleri düzenlenmeye başlamıştır. Samsun doğal güzelliklerinin yanı sıra da tarihi alanlarıyla da dikkat çekicidir. Paleolitik dönemlerde yerleşim yeri olarak kullanılmış, Tekkeköy mağara-kale yerleşmeleri; M.Ö. 5000 yıllarından beri sürekli yerleşim yeri olarak kullanılagelmiş Bafra İkiztepe ve bugün bile surlarını, galerilerini, merdivenlerini görebileceğimiz 3000 yıl öncesinden gelen Kızılırmak vadisindeki Asarkale; Paflagonlara ait kaya mezarları, Amazonların yaptığı ileri sürülen Garpu kalesi görülmeye değerdir.
Samsun'da Anadolu Ahşap mimarisinin en güzel örneklerini görebilirsiniz. Çarşamba'da ki Göğceli Cami bunların en ilginç olanıdır. Yapımında hiç çivi kullanılmamış olan yapı kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte yaklaşık 800 yıldır sapa sağlam ayakta kalmıştır.
YİYECEK & İÇECEK
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/misir_ic.jpgSamsun'un kültüründeki çeşitlilik aynı şekilde yemeklerine de yansımıştır. Samsun mutfağında mısır, karalahana, fasülye, pancar, et, pirinç ve hamurlu yiyecekler ağırlık taşır. Yörenin geleneksel beslenmesinde önemli yer tutan kaz, tavuk, ördek gibi kümes hayvanlarından, tirit, lepsi, herse, kaz çevirmesi gibi yöresel yemekler yapılır. Düğünlerde ise yaygın olarak keşkek ve yahni yapılmaktadır.
Yabani bitkilerden birçok yemeğin yapıldığı yörede, ısırgan, kırçın,kaydırayak gibi bitkilerden çeşitli çorbalar ve kavurmalar pişirilir. Mısır ekmeğinin çok tüketildiği Samsun ilinde, buğday unundan yapılan 'Çarşamba pidesi' oldukça ünlüdür.
Samsun'un en meşhur yemeği türkülere de konu olmuş 'tirit'tir. Tirit; kaz eti, bulgur pilavı ve evde açılıp yağlı tavuk suyuna batırılmış yufkanın birlikte yendiği oldukça lezzetli ve ilginç bir yöresel yemeğimizdir.
Çakallı Menemenini ve Balkaymak Dondurmasını özellikle tatmanızı öneririz. En ilginç yemeklerinden birisi de Pazar sabahları kahvaltıda yenilen pidesidir. Bu pide unu dünyaya yayılmış Samsun Pidesidir.
GÖRMEDEN DÖNMEYİN
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/anit.jpgAtatürk Anıtı : Hükümet Konağı'nın bitişiğinde şehir parkındadır. 19 Mayıs 1919'un anısınınölümsüzleştirmek için 1931'de Samsun Belediyesi tarafından yaptırılmıştır. Avusturyalı heykeltraş Krippel'in eseri olan anıt, 19 Ocak 1932'de törenle açılmıştır. Her yüzü kabartmalı taban üzerine yükselen heykelde Atatürk, ünifomalı olarak ve arka ayaklarıyla kuyruğuna dayanıp şaha kalkan atının üzerinde betimlenmiştir.
Büyük Camii ya da Valide Camii : Fuarın karşısındadır. Batumlu Hacı Ali Efendi tarafından 1884'te yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından onartıldığı için Valide Camii adıyla da anılır. Duvarları sarımsı kesme taştanörülen caminin sağ ve solda birer şerefeli iki minaresi yükselir.
Son cemaat yeri altı sütun üzerine basan beşik tonozlarla örtülüdür. Basık kubbesinin dört köşesinde kuleler vardır. Kubbenin içi renkli bitkisel ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Mihrabı mermerden, minberi ağaçtandır. Minber, yıldız ve madalyon motifli kabartmalarla süslüdür.
İsa Baba Türbesi : Anadolu'nun fethi sırasında şehit olan İsa Baba ve öteki Türk savaşçılarının mezarlarının bulunduğu kare şeklindeki türbedir. 1895'te Haznedarzade süleymenPaşa'nın torunu Memduh Bey tarafından onartılmıştır.
Kurupelit-İncesu : Sinop yolu üzerindeki mesirede denize girilip piknik yapma olanağı bulunmaktadır.
İkiztepe : Bafra'nnın 7 km kuzeybatısındaki yörede yapılan araştırmalarda İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit döneminden kalma pek çok buluntu ele geçmiştir. İkiztepe'yi oluşturan doğal yükseltilerin ilkinde, İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit Dönemi denen geçiş çağı yerleşmeleri bulunur. Yapı kalıntıları İkiztepe'de ahşap mimarinin varlığını ortaya koymuştur. Deniz kabuğu ve bitki katkılı kaplar iki renklidir. Üstü yumrulu ya da hayvan biçimli kulplar yaygındır.
Tekkeköy Mağaraları : Samsun'un 14 km doğusundaki Tekkeköy yakınlarındadır. Burada yapılan arkeolojik kazılarda Erken Hitit ve İlk Tunç Çağı kültür katları ortaya çıkarılmıştır. Bulunan eserler arasında seramikler çoğunluktadır. Yöredeki mezarlarda ölülerin yanına seramik, bıçak, kama gibi çeşitli gereçler bırakılmıştır.
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/sehirler/samsun/atam1.jpgTaşhan : Sivil Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği olan eser XVII. Yy sonlarına doğru yapılmışyır. İki katlı olan handa mağaza girişleri ve han girişleri yuvarlak ve kemerlidir.
Samsun Fuarı : Ulusal ve yöresel kültürel ve toplumsal değerlerin sergilendiği Samsun 19 Mayıs Fuarı, dinlenme ve eğlence tesisleriyle yöre halkının ilgi duyduğu bir iç turizm merkezidir. Fuar ilk kez 1963'te açılmıştır.
Hacı Hatun Camii: Saathane Meydanı yakınındadır. 1694'de Hatice Hatun'un oğlu İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı caminin taş ve tuğla ile karışık duvarları bir sıvayla kaplıdır. Tek şerefeli minaresi kare kesitli taban üzerinde yükselir. Sekizgen bir kasnağa oturan tuğladan yapılmış basık bir kubbeyle örtülü olan caminin minberi ağaçtan, mihrabı kireç taşındandır.
Gazi Müzesi: Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldiğinde misafir edildiği Palas Oteli, belediye tarafından Atatürk'e hediye edilerek müze haline getirilmiştir. Otelin zemin katı Gazi kütüphanesi olarak hizmete konulurken, üst kattaki çalışma odası, yatak odası, toplantı salonu, derlenen diğer tarihi eşyalarla birlikte Gazi Müzesi olarak düzenlenmiştir.
Kızılırmak Deltası: Kızılırmak Deltası Türkiye'nin, Karadeniz sahilindeki doğal özelliklerini koruyabilmiş en büyük ve en verimli sulak alanıdır. Samsun ilinde, Kızılırmak Nehri'nin denize döküldüğü yerde Bafra, Alaçam, Engiz ilçeleri sınırları içinde kalan alanın Samsun-Sinop Karayolu Kuzeyinde kalan kısmıdır.
Samsun-Sinop Karayolunun Kuzeyinde kalan alanda 56.000 hektar genişliğinde delta ovası uzanır. Deltanın doğu sahilinde güller, sazlık alanlar kumullar, su basar çayırlar ile birlikte yaklaşık 12.000 hektar alanı kaplayan sulak alan vardır. Batı yakasında da yaklaşık 1.500 hektar genişliğinde Karaboğaz gölü ve çevre sazlıkları bulunur.
İlk Adım Anıtı: 1981-82 arasında heykeltraş Hakkı Atamulu tarafından yapılmıştır. Atatürk'ün Samsun'a ilk ayak bastığı yere yaptırılan anıtta, Atatürk'ün yanında gençliği simgeleyen kız ve erkek figürleri yer alır.
İçmeler ve kaplıcalar
http://www.bigglook.com/biggtravel/images/karadeniz/samsun001.jpgHavza kaplıcaları: Havza İlçesi, kent merkezindedir. Üç kaynaktan çıkan sular üzerinde Büyük Hamam, Küçük Hamam ve Maarif Hamamı adıyla üç kaplıca bulunur. Su sıcaklığı 55 derecedir.
Havza Kaplıcaları, Bizans dönemi kaplıcalarındandır. Ancak zamanla kullanılabilecek durumlarını yitirmiş ve Selçuklular’ın yeni bir eseri olarak hizmete girmiştir.
Havza Kaplıcaları’nın radyoaktivitesi yüksektir. Sodyumbikarbonatlı, madeni az sulardandır. Her çeşit romatizma, nevralji, kırık-çıkık, kadın hastalıklarında etkilidir. Cilt ve böbrek hastalıklarında da faydalı, ülkemizin ünlü bir şifa merkezidir. Modern konaklama tesisleriyle, yıl boyunca hizmetini sürdürmektedir.
Yılancık Şifalı Suyu: Kavak İlçesi’ne bağlı, Kaya Köyü’ndedir. Kalsiyum bikarbonatlı sulardandır. Deri ve yılancık hastalıkları için önerilir.
Mutucuk Köyü Şifalı Suyu: Havza Mutucuk Köyü’ndedir. Köy, Havza’ya 12 km. uzaklıktadır. Suyun analizi 1994 yılında yapılmış ve şifalı olduğu bildirilmiştir. Çevrede henüz tam olarak tanınmamıştır. İçildiğinde böbrek, bağırsak ve mide hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir.
Hırlas Kaplıcası: Ladik İlçesi’ne bağlı, Hırlas Köyü’ndedir. Ladik’e uzaklığı 8 km.’dir. İki hamamı ve havuzları vardır. Madeni az çelikli bir sudur. En çok kalsiyum bikarbonat içerir. Sinir hastaları ve çocuk felçliler için faydalıdır. Su sıcaklığı 36 derecedir.
TARİHİ:
Tarihi http://www.samsun.gov.tr/images/c4.jpghttp://www.samsun.gov.tr/News/DC4G07WY.jpg GENEL DURUM
Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919 yılında Kurtuluş Mücadelesini başlattığı Samsun’un, Türk Kurtuluş Tarihinde müstesna bir yeri vardır. Çok eski çağların ticaret ve kültür merkezi, liman şehridir. Günümüze kadar bu görünümünü devam ettirmiştir. Bugün de bu özelliğini korumaktadır. İç Anadolu’nun Karadeniz’e açılan penceresidir. Kara, hava, deniz ve demiryolu ulaşımına sahiptir.
Ulusal Kurtuluş Savaşımızın başlamasında ve çağdaş Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda müstesna bir yere sahip olan Samsun, Cumhuriyet tarihimiz içinde de Karadeniz Bölgesinin ve ülkemizin önemli bir merkezi haline gelmiştir. Her ne kadar henüz gereği gibi değerlendirilemeyen doğal ve ekonomik potansiyele sahip olmakla birlikte, Samsun halen Karadeniz Bölgesinin nüfus, sanayi, ticaret, doğal ve kültürel varlıklar ve zenginlikler açısından en büyük ilidir.
Doğu Karadeniz boyunca kıyılara yapışık olarak uzanan dağlar, Samsun'a ülkemizin iki büyük ve verimli ovasını armağan edercesine iç kısımlara çekilip sonra tekrar kıyıya paralel yoluna devam etmiştir. Verimli Çarşamba ve Bafra Ovaları ile bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak, Samsun'un belirgin coğrafi karakteristik özellikleridir. Bu ovalarda yetiştirilen tarımsal ürünler, bölgemizin ticari ve sınai varlığının da asıl etkenleridir.
İlimizin 957.888 ha. toprak büyüklüğünün % 46.87 si tarım alanı olup, bu alanlarda başta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak üzere, çok çeşitli ürün yetiştirilmektedir. İlin tarımsal durumu nedeniyle, tarıma dayalı sanayinin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir.
Organize Sanayi Bölgesi büyük ölçüde tamamlanmış olup, Kavak ve Bafra Organize Sanayi Bölgelerinin bitirilme çalışmaları devam etmektedir.
Her geçen yıl çeşitli bölüm ve fakültelerin eklenmesi ile gelişen Ondokuz Mayıs Üniversitesinin şu anki öğrenci sayısı 30,000’dur. Üniversitemiz Samsun’un kültür odağı ve gurur kaynağıdır.
Coğrafi konumu itibariyle bölgenin merkezi durumunda bulunan ilimizde hemen hemen tüm kuruluşları bölge müdürlükleri yer almaktadır.
Samsun’un Tarihi
Samsun İlimiz insanlık tarihi açısından çok eski bir yerleşim alanıdır. Başta bugünkü şehrin merkezi olmak üzere Kızılırmak vadisi, Kavak, Tekkeköy, Çarşamba ovasında eski çağlardan beri insan iskan edilmiş ve yaşam sürmüştür.
Orta Taş Devrinde (Mezolitik. M.Ö 10000-5000) insanların Tekkeköyde bulunan sığınaklarda yaşadıkları ve bölgenin en eski yerleşimcileri oldukları bilinmektedir. Yine Cilalı Taş Devri (Neolitik. MÖ. 5000-4000) ile Bakır-Tunç Devrinde (Kalkolitik. M.Ö.4000-1700) insanların Samsun merkez Dündar Tepe, Kavak Kalenderoğlu ve Bafra İkiztepe de sürekli iskan oluşturarak yaşamlarını devam ettirdikleri yapılan arkeolojik kazılardan anlaşılmaktadır.
Samsun İli sınırları içerisinde devlet kurarak yaşayan en eski topluluk Gaşkalar’dır. Bu medeniyette Gasgaslar da denilmektedir. (M.Ö.5000-3500) Bilinen bu ilk medeniyeti takiben bütün Kuzey Anadolu’ya hakim olan Paflagonlar Kızılırmak Havzasında yaşamışlardır. (m.ö. 3000-1100) Hititler (M.Ö. 2000-1200) Frigyalılar (M.Ö. 1182-M.Ö. 676) Kimmerler (M.Ö. 676), Lidyalılar (M.Ö. 1200-547 bugün Kara Samsun adıyla isimlendirilen yere ENETE adında bir site kurdular) Miletliler (İyonya) (M.Ö.2000- M.Ö.400) Egeden Karadeniz yoluyla ENETE’ye yerleşerek “Amisus” veya “Amisos” ismini verdiler. Perslerin (M.Ö.550-330) Lidya Kralı Krezus’u yenmeleri sonunda M.Ö. 546 Amisos, Pers İmparatorluğunun eline geçti. M.Ö. 331 yılında Büyük İskenderin Persleri yenmesi sonucu Makedonya İmparatorluğu eline geçen Amisos, İskenderin ölümüyle Pers kökenli Kont Krallığı (M.Ö. 255-63) kuruldu. Amisos Kont Krallığının başkenti oldu. Daha sonra M.Ö. 1. yy da Roma İmparatorluğu hakimiyetine giren Amisos M.S. 385 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Bizans İmparatorluğu’nun sınırları içerisinde kaldı. Amisos M.S 860 yılında Abbasiler zamanında halife Mutassım’ın emriyle Malatyalı korkunç Ömer komutasındaki kuvvetler tarafından ele geçirilmiş ise de Bizaslılar tarafından tekrar geri alınmıştır. Türklerin Anadolu’ya girmesiyle birlikte 1. Türkler birlikleri zamanında Danişmentliler tarafından Samsun kuşatılmış ise de alınamamıştır. Anadolu Selçukluları zamanında Samsun’un Müslüman yerleşim yerleri 1.185 yılında Anadolu Selçuklu hakimiyetine geçmiştir. İlk defa Amisos ismi Selçuklular tarafından Samsun olarak değiştirilerek kullanılmaya başlanılmıştır. Haçlı Seferleri sonrası başkent Trabzon olmak üzere Trabzon Rum İmparatorluğu Rum İmparatorluğu egemenliğine giren Samsun Cenevizlilerin Karadeniz’de ticareti ellerine geçirmeleri sonucunda 100 yıl kadar burada yaşamışlardır. Bu tarihlerde Türklerin yaşadığı Samsun’a “ Müslüman Samsun” 3 km. mesafede bulunan Cenevizlileri ticaret sitesine de “Gavur Samsun” denilmiştir.
1.071 yılında Malazgirt Savaşı’ndan sonra Danişmentliler tarafından alınamayan Samsun’un deniz kıyısında bir kale kurarak Müslüman Samsun’u oluşturduktan sonra 1.243 Kösedağ Savaşı sonrası Trabzon Rum İmparatorluğu egemenliğine girmiş ise de 1.296 yılında tekrar Anadolu Türklerinin eline geçmiş ve 1.389 yılında da Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti çökerken Canik Beyliğine de başkentlik yapmıştır.
Mütareke Yıllarında Samsun
Rum Pontus Cemiyetlerinin Bölücü Faaliyetleri
20 yüzyıl başlarında bölücü faaliyetler, Anadolu topraklarına yayıldı. Bu bölgede bağımsız bir devlet kurmak gayesi ile harekete geçen gruplardan biri de Doğu Karadeniz’deki Rumlar’dı. 1904 ‘te Merzifon’daki Amerikan Koleji’nde “Pontus Rum Cemiyeti” adı altında bir teşkilat kurulmuş ve hızla çevreye yayılmıştı. Papadopulaos adlı bir öğretmen tarafından kurulan bu cemiyet, okul müdürü Mr.White’nin önderliğinde teşkilatlanmasını sürdürürken bir taraftan da itilaf devletlerinin desteğini sağlamıştır.Merzifon’da Anadolu Koleji’nde bir tek Türk talebe yoktu. 135 talebenin 108’i Ermeni, 27’si Rum’du. Okul müdürü, diğer kolejlerde olduğu gibi, bir papazdı. 1893’de misyonerlerin tertiplediği devlet aleyhine yapılan gösterilerin planlayıcıları arasında Merzifon Anadolu Koleji müdürü olan papaz da bulunuyordu.
Kısa sürede birçok kasabada teşkilatlanan Pontus Cemiyeti, başta Müdafa-i Meşruta olmak üzere yeni yeni kuruluşlar ile bölgede teşkilatlanıyor, bir tarafta da “20 yaşından büyük her üyenin silahlandırılması’na çalışıyordu. Kısa sürede 14 şube açan Müdafa-i Meşruta Cemiyeti’nin Çarşamba, Bafra, Havza ve Kavak ‘ta da şubeleri bulunduğu gibi Avrupa devletleriyle işbirliği yapmak gayesiyle “Mukaddes Anadolu Rum Cemiyeti” adı altında yurt dışı ağırlıklı bir teşkilatı da vardı.
1.Dünya Savaşı yıllarında İtilaf devletlerinin açık desteğini de kazanan bölücü Rumlar, çalışmalarını daha bir yoğunlaştırarak, Çarlık Rusyasından da silah almayı başardılar. İngilizlerce de Mondros Mütarekesinin hemen ardından sadece Samsun Rumlarına 10,000 tüfek dağıtılmış, İstanbul’daki Rum Patrikhanesinin ve Yunanistan’ın isteği üzerine son 50 yılda Samsun ve yöresine “göçmen” adı altında 50,000 Rum yerleştirilmiş bunların 25,000 kadarı “Pontus Çeteleri” saflarında yer alarak Samsun ve Merkez kazaya bağlı köylerde 500 civarında kundaklama, öldürme, yaralama gibi olaylara katılarak, “yoketme/Jenosid” kampanyasına girişmişlerdir.
9.Ordu Müfettişi olarak Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktığı gün, şehirde İngiliz askerleri vardı ve Merzifon dahil, bölgede önemli bir askeri güç olarak bulunuyorlardı.Mustafa Kemal, 21 Mayıs’ta Harbiye Nezareti (Genel Kurmay) ‘ne gönderdiği raporda; Samsun ve dolaylarında 40 kadar bölücü Rum çetesi bulunduğunu, Müslüman halkın kaygı ve korku içinde yaşadığını, Rum Çetelerine karşı bir tedbir olmak üzere bazı Laz çetelerinin para karşılığı bölgeye getirilip Rum saldırılarına karşı kullanıldığını belirtti. Söz konusu çetelerden biri ve en kuvvetlisi; Giresun Bölgesinde üstlenmekle birlikte Karadeniz’in hemen her yerinde baskınlar düzenleyen, Rum çetelerini sık sık zor durumlara düşüren “Topal Osman” çetesi idi . Mustafa Kemal’in Samsun bölgesinde görüştüğü ilk kişilerden birisi de Topal Osman olmuştur.
Yunan donanmasının 9 Haziran 1921 de İnebolu’yu bombalaması üzerine taşkınlıklarını iyice artıran Rum Çetelerine karşı Ankara Hükümeti, 26 Haziran 1921’de Karadeniz’deki Rum nüfusunun başka bölgelere yerleştirilmesini kararlaştırdı. Nurettin Paşa komutasında Sivas’ta kurulan Merkez ordusuna “tenkil hareketi” görevi verildi. Merkez Ordusu Komutanlığı da Pontusçulukla uğraşanlar hakkında tutuklama kararı alarak bunları birer birer yakalamaya başladı. Merzifon’daki Amerikan Koleji de kapatıldı ve yöneticileri yurtdışı edildi. Bu arada Samsun ve Trabzon metropolit merkezleri basılarak çok sayıda silah ve belge ele geçirildi.İtilaf devletleri, Rumlar’a karşı alınan bu tedbirleri tesirsiz hale getirmek için bazı teşebbüslerde bulunmaya başlayınca da Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Dışişlerinden aşağıdaki “nota” yı almakta gecikmedi:
“Pontus Devleti fikrini İstanbul’daki Rum Patrikhanesi ve Yunanistan yeniden diriltmişlerdir. Samsun ve Marmara denizi yöresinde şimdiye kadar 200,000’den fazla Türk öldürülmüştür. Türk kadınlarının ırzına geçilmiş, köyleri yakılmıştır. Türk uyruklu Rumlar, Yunanistan tarafından silah altına alınmaktadır. Karadeniz Rumlarını etkisiz hale getirmek için Anadolu içlerine nakledilmektedirler. Samsun bölgesindeki Rum köylerinden 2,500 tüfek ve bir milyondan fazla mermi ele geçirilmiştir.”
Merkez Ordusu kuvvetlendirilerek sayısı artırılmış ve 1922 yılının başlarından itibaren de Pontus ayaklamasının bastırılmasına geçilmiştir. Bunun için de bölgeye dağılan milli kuvvetler, asi Rum köylerini ve onların dayanağı olmuş yerleri birer birer taramaya başladı. Sonunda, Pontus hayali ile başlayan Rumlar’ın elebaşıları ve onların yardakçıları tamamen yok edildi. Bir çıban başı olarak senelerce etkinliğini sürdüren Rumlar’ın bu tutumu kökünden kaldırıldı. Bunun için de Merkez Ordusu’unca ele geçirilen çetelerden 10,886’sı kısmen affedildi. Orduya sığınmayıp direnen 11,188 Rum da öldürüldü. Anadolu içlerinde oturmak zorunda bırakılan Rum kadın ve çocukları da 1923 yılı başlarında vapurlara bindirilerek Yunanistana gönderildi. Böylece, Pontus hayalide sona ermiş oldu.
Cumhuriyet Döneminde Samsunla İlgili Olarak Gerçekleşen Bazı Önemli Olaylar
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919 da Samsun’a çıktı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Mustafa Kemal Paşa 20 Eylül 1924’te tekrar Samsun’a geldi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Vezirköprü ilçesi Amasya ilinden ayrılarak Samsun’a bağlandı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Fransızların elinde bulunan sigara fabrikası Tekel’e devredildi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1927‘da Elektrik Şebekesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1929‘da Samsun su şebekesine kavuştu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">29 Ekim 1930 ‘da Gazi Kütüphanesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1932‘de Samsun-Sivas demiryolu hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1934’te Kavak bucağı, ilçe oldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1944’te Alaçam bucağı ilçe oldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1946’da Verem Savaş Dispanseri hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1953’te SSK Hastanesi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1954’te Halk Eğitim Merkezi hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1957’de Samsun Havalimanı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1959’da Kızılay Kan Merkezi kuruldu. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1960’ta Samsun Limanı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1961’de Samsun Fuarı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1968’de Karadeniz Bakır İşletmeleri hizmete girdi. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1970’de Samsun Azot fabrikası üretime başladı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1973’te Belediye sarayı hizmete açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1979’da Samsun şehirlerarası tam otomatik telefon görüşmesine açıldı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1982’de 19 Mayıs Üniversitesi öğretime başladı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1993 de Samsun Büyük Şehir statüsünü aldı <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1996’da Samsun İçme ve Kullanma suyu projesi tamamlandı. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 6pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">1997’de Samsun Kalkınmada Öncelikli Yöre Statüsüne alındı. Uygulamaya Ocak 1998’de geçildi.
1998’de Samsun-Çarşamba Uluslararası Havalimanı resmi olarak açıldı. 1999 Şubatında seferler başladı.
COĞRAFİ YAPI:
Coğrafi Yapı http://www.samsun.gov.tr/images/c4.jpgCoğrafi Yapı
Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz’e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun ili 9,083 Km²’lik bir yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak 40° 50’ - 41° 51’ kuzey enlemleri , 37° 08’ ve 34° 25’ doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz’in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu , batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya ,Güney batısında ise Çorum illeridir.
Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır.
Jeolojik Yapı
Samsun’da genç delta ovalarında alüvyonlar bulunmakla birlikte, dik yamaçlarla ayrılmış taraçalarda eski alüvyonlar görülmektedir. Güneydeki dağlık kesime geçiş alanı neojen yaşlı, killi-kireçli tortularla kaplıdır. Kıyı dağları Kretase lavlarından oluşmuştur. Aynı dağların iç kesimlerinde killi, çakıllı tortular bulunur. İç kesimlerde Neojen tortular ve yer yer alüvyonlarla kaplı ovaların güneyinde de birinci ve ikinci zaman yaşlı ve kıvrımlı kayaçlar Kretase ve Eosen Flişlerine rastlanır. Geniş alanlarda ise volkanik oluşumlar görülmektedir. Samsun’da Eosen, Kretase ve Neojen dönemli oluşumlara sıkça rastlanmaktadır.
Yaylalar
Bölgedeki yaylalar genellikle ikinci ve üçüncü zamanda meydana gelmiştir. Karadeniz bölgesinde dağ yamaçları çok aşınmıştır. Ayrıca bölgedeki akarsular toprağı yeteri derecede parçalayarak arazide yer yer yaylalar meydana getirmiştir. Bunlar arasında en önemlileri Ladik, Havza ve Kavak yaylalarıdır.
Dağlar
Samsun ili topraklarının Karadeniz kıyıları düzlüklerle, güneye uzanan iç kesimleri ise, yükseklikleri fazla olmayan dağ sıraları ile kaplıdır. Bölge, Karadeniz kıyıları ile bu kıyılara içeriden paralel olarak uzanan yüksek dağlar arasındadır. Bu dağlar Ünye-Çarşamba kesiminde doğu-batı, Samsun-Bafra kesiminde doğu-güney, batı-kuzeybatı yönünü takip eder. Doğudan batıya doğru uzanan ve birbirinin devamı olarak görünen başlıca iki sıra dağ vardır. Bunlardan doğudakine Canik Dağları, batıdakine ise, Çangal Dağları denir.
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Canik Dağları : Büyük bölümleri Ordu ilinde bulunan Canik Dağlarının batı uçları Samsun topraklarında bulunur. Yükseklikleri az olan bu dağ sıraları Karadeniz ile iç kesimler arasındaki ulaşıma engel olmazlar. Yüksekliği ortalama 1500 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Çangal Dağları: Samsun ili sınırlarının batı ucundan içeri giren Çangal Dağlarının büyük bir kısmı Sinop ili sınırları içerisindedir. Çangal dağlarının ortalama yüksekliği 1500 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Sıralı Dağlar: Samsun ilinin önemli yüksekliklerinden birisi olan Sıralı Dağlar Kavak ilçesinin doğusunda yer alır ve yüksekliği 1300 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Kocadağ: Samsun ilinin kuzey kesiminde Kavak ilçesi yakınlarında bulunan Kocadağ 1310 metre yüksekliktedir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Akdağ: Samsun ilinin en yüksek dağı olan Akdağ ın yüksekliği 2062 metredir. Ladik ilçesi ve Amasya arasında bulunan Akdağ zengin orman yapısına sahiptir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l0 level1 lfo1">Kunduz Dağları: Samsun ili Vezirköprü ilçesi toprakları üzerinde bulunan Kunduz Dağlarının yüksekliği 1783 metredir. Ünlü kunduz ormanları ile birlikte anılan dağ orman ürünlerinin çokluğu ile ülke çapında bir şöhrete sahiptir.
Hacılar Dağı: Ankara -Samsun karayolu üzerinde,Kavak ilçesinden sonra yer alan Hacılar dağının yüksekliği 1150 metredir. Bundan sonra Mahmur dağlarını görmekteyiz.
Nebyan Dağları: Samsun’un kuzey batısında bulunan Koca Dağın batısında bulunan Nebyan Dağlarının yüksekliği 1224 metredir.
Bu dağlardan başka, güney doğuda; Akpınar 900 m ve Böğürtlen tepe 950 m, doğuda Büyük dağ ve Topuzlu 950 m, Sofualan ve Örencik 800 m, güney doğuda Saltuk tepesi 1150 m, Kavakta Kocaçaltepe 913 m, Mert ırmağı sağ yönünde Çadırtepe 110 m, Kürtün ırmağının sağında limana doğru uzanan Toraman tepe 125 m, yüksekliklerinde tepeler de mevcuttur.
Akarsular
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Yeşilırmak: Yeşilırmak nehri Köse Dağlarından çıkar. Erbaa ilçesinden geçerek Çarşamba’ya ulaşan Yeşilırmak ilçeyi ortadan ikiye bölerek, Civa Burnun’dan Karadeniz’e dökülür. Üçtaşlar bölgesinde Ters akan ırmağı ile birleşir. Uzunluğu 416 km olan Yeşilırmağın akış hızı saatte 5 km, en kurak mevsimde su yüksekliği 9 metre doğu sahilinde ise 5.5 metredir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Kızılırmak: Sivas’taki Kızıl Dağından doğan Kızılırmak Türkiye’nin en uzun akarsuyudur. Osmancık ilçesinden Karadeniz bölgesine giren ırmak 1151 km uzunluğundadır. Kargı civarında kuzey doğu Samsun-Sinop sınırına girer. Bafra’nın batısında kollara ayrılan ırmak Bafra Burnundan Karadeniz’e dökülür. Delice, Devrez ve Gökırmak Kızılırmak’ın önemli kollarındandır. Bafra yakınlarında yapılan ölçümlere göre en kurak zamanda genişliği 46 metre derinliği 1.30 metredir. Saniyede 21 metreküp su akıtır. Akış hızı ise saatte 4 ila 6 km arasındadır. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l3 level1 lfo2">Terme Çayı: Terme çayı Kara ormandan doğar. Simenit etrafındaki sazlıkları besleyen Terme çayı ilçeyi ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür. Genişliği 30 metre derinliği yaklaşık 1 metre olan Terme çayı çeltik tarlalarına hayat verir.
Diğer Akarsular: Mert Irmağı, Kürtün Çayı, Ters akan Çayı, Karaboğaz Deresi, Akçay, Uluçay, Esenli, İncesu, Hızırilyas, Ballıcaderesi ve Güdedi gibi irili ufaklı akarsular vardır.
Ovalar
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l1 level1 lfo3">Çarşamba Ovası: Erbaa ilçesinde geçen Yeşilırmak nehri Çarşamba ilçesine ulaştıktan sonra Civa Burnundan Karadenize dökülürken çok kıymetli alüvyonlu Çarşamba ovasını meydana getirir. Kirazlık’tan başlayan Çarşamba Ovasının yüz ölçümü 89.500 hektardır. DSİ tarafından yaptırılan su kanalları sayesinde arazinin % 70 i tarıma elverişli hale getirilmiştir. Geri kalan % 30 luk kısım ise ormanlık, sazlık ve bataklıktır. Sulama alanı 82.707 ha olup 19.031 ha ‘ının inşaatı devam etmektedir.
Bafra Ovası: Bafra ilçesine gelen Kızılırmak, Bafra’da çeşitli kollara ayrılır. Bafra burnundan denize dökülen Kızılırmak, ardında geniş ve alüvyonlu topraklar bırakır. 47727 hektarlık ova nın 6150 ha lık alan halihazırda sulanmaktadır. Türkiye’nin en verimli ovalarından biridir. DSİ tarafından yaptırılan sulama kanalları ile sulanan ovanın kuzey kısımları çorak arazidir. Bu yerlerde hayvancılık yapılmaktadır.Göller
Bölgedeki göller zaman zaman değişen akarsu yataklarından meydana gelmiştir. Yörenin gölleri Bafra,Çarşamba ve Ladik ilçelerinde toplanmıştır.
<LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Liman Gölü: Bafra ya 20 km uzaklıktadır. 3 km büyüklüğündeki göl bazı kollarla denize açılmıştır. Bu kolların uzunluğu bazı yerlerde 2000 metreyi bulur. Gölde kefal ve sazan balığı avcılığı yapılmaktadır. Liman gölünün güneyinde Balık gölü kuzeyinde ise Karaboğaz gölü vardır. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Ladik Gölü: Tersakan ırmağının kaynağını teşkil eden Ladik gölü Ladik’e 10 km uzaklıktadır. Gölde alabalık ve turna balığı bulunmaktadır. Balıkçılık yanında geniş bir sazlık alana sahip olan Ladik gölünden toplanan sazlar hasır yapımında kullanılır. Gölün uzunluğu 5 km genişliği 2 km ve yüz ölçümü 10 km2 karedir. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0in 0in 0pt; TEXT-ALIGN: justify; tab-stops: list .5in; mso-list: l2 level1 lfo4">Simenit Gölü: Bu Göl Terme çayı yatağının değişmesi ile meydana gelmiştir. Terme hudutları içerisinde bulunan gölde balıkçılık yapılmaktadır. Termeye 20 km uzaklıkta bulunan göl, kanalla birbirine bağlanmış iki göl görünümümdedir. Kışın yağmur suları ile beslenen göl,fırtınalı zamanlarda zaman zaman deniz suyunu göle karışması ile dolar.
Diğer Göller: Bunlar,Bafra da Kızılırmak tarafından meydana getirilmiş Karagöz, Dutdibi, Çernek, Uzun göl ve Tombul gölüdür. Çarşamba’da Yeşilırmak ta Akçagöl, Akarcık, Dumanlı ve Kör ırmak adıyla bilinen gölleri oluşturmuştur.Barajlar
Hasan Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali
Baraj, Yeşilırmak üzerinde ve Çarşamba ve Ayvacık ilçeleri sınırlarındadır. Yapımına 1971 yılında başlanan baraja Trafik kazasında ölen merhum Samsun DSİ 7.Bölge Müdürü Hasan Uğurlu‘nun adı verilmiştir. Türkiye’nin en büyük barajlarından biri olan baraj, tamamen Türk firma ve mühendisleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Yalnızca makine ve elektrikle ilgili ekipmanlar yurtdışından getirilmiştir. Barajın 2.Ünitesi 1979 yılında, 3.Ünitesi ise 1982 yılında , 4.Ünitesi de 1983 yılında işletmeye açılmıştır.500 mw gücünde ve yılda 1217 gwH enerji üretimi yapılmaktadır. Göl hacmi 1.078,75 x106 m3 tür.Baraj yüksekliği 175 m dir.
Suat Uğurlu Barajı ve Hidro Elektrik Santrali
Hasan Uğurlu barajının 18 km aşağısında Yeşilırmağın Çarşamba ovasına açıldığı yerde bulunan barajın yapımına da 1971 yılında başlanılmıştır. Balohar barajı adı ile başlanan baraja daha sonra trafik kazasında Hasan Uğurlu ile hayatını kaybeden eşi Suat Uğurlu’nun adı verilmiştir. Projenin amacı enerji üretimi ve Çarşamba ovasının sulanmasıdır. Barajın 1.ve 2. Ünitesi 1979 yılı sonunda, 3. ve 4. Ünitesi de 1983 Martında işletmeye açılmıştır. 46 mw gücünde ve yıllık 273 gwH enerji üretimi yapılmaktadır. Göl hacmi 181,31 x106 m3 tür. Baraj yüksekliği 51 m dir
Altınkaya Barajı ve Hidro Elektrik Santralı
Altınkaya barajı Bafra ilçe merkezinin 35 km güney batısında Kızılırmak üzerinde yer alan temelden 195 m yükseklikte , kil çekirdekli kaya dolgu tipinde bir barajdır. 700 mw gücünde yılda 1 milyar 632 milyon kwh enerji üretimi yapılmaktadır.1987 yılında su tutulmaya başlanmış olup, 1988 ocak ayınından itibaren 175 000 kwH gücündeki 4 no lu ünitede normal üretime başlanmıştır. Göl hacmi 5,763 x109 m3 tür.
Derbent Barajı
Derbent Altınkaya barajının 30 km mansabında olup, 33 m yüksekliğinde (talvegden) kil çekirdek kaya dolgu barajıdır. Yüzer baraj sınıfına giren Derbent barajı Bafra’ya 7 km uzaklıktadır. Sulama alanı ise 47.727 Ha.dır. Yapılan kanallarla Bafra ovası sulama amaçlıdır. 56 mw gücünde ve 257 gwH yıllık enerji üretmektedir. Göl hacmi 213 x106 m3 tür.
Çakmak Barajı
Zonlu toprak dolgu tipinde, içme-kullanma-sanayi suyu temini için inşa edilmiş bir barajdır. Temelden yüksekliği 57,50 m, normal su seviyesinde göl hacmi 106,50 hm3 ve gövdehacmide 2,60 hm3 tür. Barajdan verilen toplam su miktarı 4000 litre/saniye olup içme suyu için 3540 l/s su verilmekte, Samsun gübre fabrikasında 300 l/s ve Karadeniz bakır fabrikasında ise 460 l/s su kullanılmaktadır.
İklim
Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe,Terme, Çarşamba, Bafra ,Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy ve Yakakent ) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2.000 metreyi bulan Akdağ ve 1.500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kışlar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer. Sıcaklık ve yağış yönünden Samsun hiç bir bölgeye benzemez. Samsun’da aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. Bazı yıllar kış ortalarında yazdan günler yaşanır. Sahil şeridinde kar ile kaplı günlerin sayısı 2-3 günü geçmez. İç kesimlerde ise kar yağışından bazen ulaşım aksar.
Samsun, genelde ılıman iklime sahiptir. Ancak sahil şeridinde ve iç kesimlerde iklim 2 ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe, Terme, Çarşamba, Bafra, Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Yazlar sıcak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. İç kesimde ise (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2000 m’ yi bulan Akdağ ve 1500 m’ yi bulan Canik Dağları’nın etkisiyle yazlar serin, kışlar ise soğuk, yağmurlu ve kar yağışlı geçer.
Yıllık ortalama sıcaklık 15 0C’dir. Yıllık ortalamalara göre en sıcak geçen aylar; Temmuz (23,1 0C) ve Ağustos (23,2 0C), en soğuk geçen aylar ise Ocak (6,9 0C) ve Şubat (6,6 0C) aylarıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması, yıllık 18,10C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11 0C’dir. İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 km iç kısımlarda ölçülen sıcaklıklar arasında 10 0C’ye varan farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça iç kısımlara doğru gidildiğinde sıcaklık değerleri büyük değişim göstermektedir. Güneş, Temmuz ve Ağustos aylarında çok etkilidir.
Karla örtülü gün sayısının olduğu aylar; Aralık (2 gün), Ocak (3 gün), Şubat (4 gün), Mart (2 gün) ve Nisan (1 gün) olup, 1993 yılı Kasım ayında 1 gün ve 1995 yılı Nisan ayında 1 gün kar örtüsü tespit edilmiştir. En yüksek kar örtülü gün sayısı Şubat ayında 4 gün olarak belirlenmiştir. Donlu gün sayısı yıllık ortalama 8’dir.
Yıllık ortalama yağış ülke ortalamasının üzerindedir (676,5 mm). Buna karşılık ildeki yağış oranı, Batı Karadeniz Bölgesi illerindekinden farklıdır. İlde yağış en çok Ekim (86,5 mm) ve Kasım (81,2 mm) aylarında olmaktadır. İlin doğusundaki yağış miktarı batısına göre daha fazladır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 156 gün civarındadır.
Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgarın yönü güney-güneybatı olup, bu rüzgarın adı Aralık ayında esen Kıble rüzgarıdır.
2006 Yılı Samsun Meteorolojik Değerleri
Ortalama sıcaklık Ocak ayında 4,7 0C, Şubat ayında 6,0 0C, Mart ayında 9,7 0C, Nisan ayında 11,0 0C, Mayıs ayında 14,6 0C, Haziran ayında 21,3 0C, Temmuz ayında 23,0 0C, Ağustos ayında 26,5 0C, Eylül ayında 20,9 0, Ekim ayında 17,2 0C, Kasım ayında 11,5 0C, Aralık ayında 7,2 0C’ dir. Yıllık Ortalama Sıcaklık; 14,5 0C dir.
Nispi nem ortalaması Ocak ayında % 72,5, Şubat ayında % 71,00, Mart ayında % 72,2 , Nisan ayında % 82,6, Mayıs ayında % 84,5, Haziran ayında % 77,5, Temmuz ayında %72,8, Ağustos ayında % 76,5, Eylül ayında % 75,0, Ekim ayında % 77,4, Kasım ayında % 65,5, Aralık ayında % 64,3’ dür.Yıllık Nispi nem ortalaması ise % 74,3’ dür.
Rüzgar hızı ortalaması Ocak ayında 2,3 m/sec, Şubat ayında 2,2 m/sec, Mart ayında 2,1 m/sec, Nisan ayında 1,4 m/sec, Mayıs ayında 1,2 m/sec, Haziran ayında 1,9 m/sec, Temmuz ayında 2,3 m/sec, Ağustos ayında 2,0 m/sec, Eylül ayında 1,8 m/sec, Ekim ayında 1,4 m/sec, Kasım ayında 2,2 m/sec, Aralık ayında 2,0 m/sec’ dir.Yıllık Rüzgar hızı ortalaması; 1,9 m/sec’ dir.
Toplam Yağış Ocak ayında 121,3 kg, Şubat ayında 98,7 kg, Mart ayında 94,6 kg, Nisan ayında 33,7 kg, Mayıs ayında 69,0 kg, Haziran ayında 36,3 kg, Temmuz ayında 9,0 kg, Ağustos ayında 0,0 kg, Eylül ayında 66,2 kg, Ekim ayında 48,7 kg, Kasım ayında 65,8 kg, Aralık ayında 71,4 kg’ dır.Yıllık Toplam yağış; 714,7 kg’ dır.
Deniz suyu sıcaklığı Ocak ayında 11,9 0C, Şubat ayında 8,7 0C,Mart ayında 8,2 0C, Nisan ayında 11,00 0C, Mayıs ayında 13,2 0C, Haziran ayında 20,3 0C, Temmuz ayında 23,8 0C, Ağustos ayında 25,7 0C, Eylül ayında 23,5 0C, Ekim ayında 20,7 0C, Kasım ayında 17,10C, Aralık ayında 12,7 0C’ dir. Yıllık Deniz suyu sıcaklığı ortalaması; 16,4 0C dir.
Yıllık en yüksek sıcaklık 32,4 0C, en sıcak gün 31.08.2006’dır.Yıllık endüşük sıcaklık -3,6 0C, en düşük sıcaklık günü 24.01.2006’ dır.Yıllık sıcaklık ortalaması 14,5 0C’ dir.En düşük sıcaklık ortalaması 10,9 0C’dir.Yıllık Deniz suyu sıcaklığı ortalaması 16,4 0C’dir.Yıllık toplam yağışlı gün sayısı 135’dir.Ortalama açık gün sayısı 48’dir.Bulutlu gün sayısı 238’dir.Kapalı gün sayısı 79’dur.Yıllık toplam yağış miktarı 714,7 kg/yıl’dır.Donlu gün sayısı 13’dür.Ortalama rüzgar hızı ve yönü 1,9 NNW’ dir.Yıllık nispi nem ortalaması % 74,3 ‘dür. (Kaynak: Samsun Meteoroloji Bölge Müdürlüğü)
Samsun, kuzey rüzgarlarına devamlı olarak açıktır. En şiddetli esen rüzgarın Hızı 19,7 m/sec. Ve yönü güney olup, bu rüzgarın adı Mart ayında esen Kıble rüzgarıdır.
DOĞAL GÜZELLİKLERİ:
Samsun Doğal Güzellikleri
Samsun Dağları
Samsun Karadeniz kıyıları ile Karadeniz’e paralel dağ sıraları arasında kalmıştır. Yeryüzü şekillerini oluşturan dağlar Çarşamba ile Ünye arasında doğu-batı, Samsun-Bafra arasında da doğu-güneydoğu ile Batı-kuzeybatı arasında uzanmaktadır. İl merkezinin büyük çoğunluğunu dağlar oluşturmuş bunun dışında kalan alanlar da plato ve ovalar halindedir. Samsun’da dağlar çok fazla yüksek değildir. Özellikle güneydeki dağ sıraları alçaktır. İlin başlıca dağları Canik ve Çangal dağlarıdır.
Çangal dağlarının büyük bölümü Sinop’un güneyindeki Küre dağlarının bir bakıma uzantısı olup uzantıları Samsun il sınırından içeriye kadar uzanırlar. Bunların yüksekliği deniz seviyesinden 1.525 m. yi bulmaktadır. Canik Dağının üzeri zengin orman örtüsü ile kaplıdır.
Canik Dağlarının büyük bölümü Amasya ve Ordu il sınırları içerisindeki. Bu dağların batı uçları Samsun ilinin içerisine kadar girmektedir. Ancak yükseltisi diğer illerdeki bölümlerine göre oldukça alçaktır. Kıvrımlı bir dağ silsilesi olan Canik dağları oldukça yaşlı, mezozoik dönemde oluşmuştur.
Akarsular
Samsun su kaynakları yönünden oldukça zengin bir coğrafi yapıya sahiptir. İlin en büyük akarsuları Kızılırmak ile Yeşilırmak’tır. Bu iki akarsu il topraklarını geçtikten sonra Karadeniz’e ulaşırlar. Bunların yanı sıra ilde irili ufaklı çok sayıda akarsu bulunmaktadır. Ancak bu akarsuların düzensiz bir debisi ve akışı vardır.
Kızılırmak
Sivas’ın İmranlı ilçesinin doğusundaki Kızıldağ’dan (3.025 m) kaynayan Kızılırmak Orta Anadolu Bölgesinde geniş bir yay çizdikten sonra Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Ankara, Çankırı ve Çorum illerini suladıktan sonra Samsun’dan Karadeniz’e dökülür. Kızılırmak’ın uzunluğu 1.355 km.dir. Vezirköprü ilçe merkezinin 50 km batısından Samsun il topraklarına giren Kızılırmak, Samsun ve Sinop illerini birbirinden ayırır ve Gökırmağı da içerisine alarak akar. Bu arada Samsun il sınırları içerisinde geniş bir yay çizer ve Bafra deltasını oluşturur. Karadeniz’e döküldüğü yerde Türkiye’nin en geniş deltasını oluşturur. Bu deltanın yüzölçümü 560 km2, uzunluğu 30 km.dir. Deltanın batısında 200-300 m. genişliğinde, 8-10 m. yüksekliğinde kum tepeleri bulunmaktadır. Ayrıca delta üzerinde irili ufaklı sığ göller meydana gelmiştir.
Kızılırmak Vadisi boyunca çok sayıda kollarla beslenir. Bunların başında Sıas’da Tecer Çayı, Ankara’da Balabandere, Çankırı’da Açı çay, Çorum’da Delice Irmak, Devrez Çayı gelmektedir. Sinop’ta da Gök Irmak onlara katılmaktadır.
Yeşilırmak
Sivas’ın Koyulhisar ilçesinin güneyindeki Kösedağ’ın yamaçlarından doğan Yeşilırmak Türkiye’nin en büyük akarsularının başında gelmektedir. Yeşilırmak Tozanlı Çayı, Çekerek Suyu ve Kelkit Çayının birleşmesinden oluşan bu akarsı Sivas, Tokat ve Amasya illerinden geçtikten sonra kuzeydoğu yönünde aktıktan sonra Samsun-Tokat sınırını oluşturur. Bu bölgede Karakuş Çayını da alarak Canik Dağları arasında küçük vadilerden geçer ve Civa Burnunda Karadeniz’e dökülür.
Mert Irmağı (Ladik)
Samsun’un diğer önemli akarsularından birisi olan Mert Irmağı Ladik ilçesinin kuzeyindeki Hacılar dağından doğar. Doğu yönünde aktıktan sonra kuzeybatıya döner ve dar ,derin bir vadi içerisinden geçtikten sonra Karadeniz yakınlarında genişler, alüvyal bir düzlükten sonra da denize dökülür.
Terme Çayı (Terme)
Samsun yöresindeki Karaorman’dan doğan Terme Çayı Terme ilçesindeki Simenit Gölünün çevresindeki derelerden beslenir güneydoğu-kuzeybatı yönünde akar. Bu Çay aynı zamanda Terme ilçesini de ikiye bölerek Karadeniz’e dökülür.
Karaboğaz Deresi
Köseler Dağının yamaçlarından kaynaklanan Karaboğaz deresi kuzeybatı yönünde akar. Çarşamba ve Termeden geçtikten sonra Simenir Gölünü dökülür.
Abdal Deresi
Samsun yöresindeki Akkuş Yaylalarından doğan Abdal deresi kuzeybatı yönünde akmaktadır. Karadeniz’e Karaboğaz önünde dökülen dere 137 km. uzunluğundadır.
Kürtün Çayı
Samsun ilinin orta kesiminde Mahmutlu Köyü yakınlarında doğan Kürtün Çayı güneydoğu-kuzeybatı doğrultusundaki bir vadi içerisinden akmaktadır. Akarsuyun taşıdığı alüvyonlar vadi tabanında dolgu oluşturmuştur. Vadinin orta kesimlerinde akarsuyun yatak genişliği 30-35 m. ulaşmaktadır.
Samsun il merkezinin 4 km. batısında Karadeniz’e dökülen Kürtün çayı 30-40 m. uzunluğundadır.
Istavloz Çayı (Vezirköprü)
Samsun ili Vezirköprü ilçesinde, Tavşan Dağı’ndan doğan Istavloz Çayı, Duruçay Köyü’ne kadar Göldağı Deresi olarak bilinmektedir. Duruçay Köyü ile Köprübaşı Bucağı arasında Kuyma Deresi ismini alan akarsu, Köprübaşı'ndan itibaren Istavloz Çayı ismini almaktadır. Tekkekıran Köyü mevkiinde Kuzdere, Kayalı mevkiinde Esenli ve Uluçay ile birleşen Istavloz Çayı Akçay mevkiinde Altınkaya Barajı'na dökülmektedir. Istavloz Çayı düzensiz akan akarsulardan oluşup, su seviyesi yıl içerisinde değişiklikler göstermektedir.
Esenli Çayı (Vezirköprü)
Esenli Çayı Aydınlı, Başalan ve Büyükkale köylerinin eğimli yamaçlarının kuzey eteklerinden doğar ve Karaböcük Deresi ismi ile anılmaktadır. Teberük Köyü ile Kavakpınarı Köyü arasında Cambaz Deresi olarak adlandırılan akarsu, buradan itibaren Esenli Çayı adını almaktadır. Kayalı mevkiinde Uluçay ve Istavloz Çayı ile birleşen Esenli Çayı, Akçay’da Altınkaya Barajı'na dökülmektedir.
Uluçay
Uluçay, Karapınar ve Dereköy kaynaklarından beslenmektedir. Esenköy'e kadar Sokullu deresi olarak bilinen akarsu, buradan itibaren Uluçay adını almaktadır. İlkbahar aylarında yağış ve kar erimelerine bağlı olarak taşkın dönemi oluşturmaktadır. Ancak yaz mevsiminin sonlarına doğru akımın minimum seviyede olduğu görülür. Uluçay'ın Esenköy'den itibaren tahminen uzunluğu 17,8 km'dir. Kayalı mevkiinde Istavloz Çayı ve Esenli Çayı ile birleşir.
Bafra Gölleri
Samsun da çok sayıda göl bulunmaktadır. Kızılırmağın ikiye böldüğü Bafra Ovasının çevresinde geniş çukurluk alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluk alanlarda irili ufaklı göller oluşmuştur.Bunların başlıcaları Kızılırmağın batısında Karaboğaz Gölü ile doğusundaki Balık Gölü, Dutdibi Gölü, Liman Gölü, Uzungöl, Hayırlı Göl, İncegöl, Çernek ve Tombul Gölüdür. Bu göllerin çevresi çoğunlukla saçlık ve batıklık alanlardır. Ayrıca çevrelerindeki ormanlık alanlar da doğal bir güzellik oluşturmuştur. Bunlardan Balık Gölü balık üretiminde, Liman Gölü de su ürünleri yönünden oldukça zengindirler.
Çarşamba Gölleri
Çarşamba ovası oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Yeşilırmak’ın taşıdığı alüvyonlardan oluşan ovada yer yer çukur alanlar bulunmaktadır. Bu çukurluklarda da irili ufaklı göller meydana gelmiştir. Bu göllerin başında Dumanlı Göl, Akarcık Gölü, Akmaz Gölü ve Koca Göl gelmektedir. Bu göllerin de çevresi sazlık ve bataklıktır. Doğal güzellik yönünden de güzel bir ortam meydana getirmişlerdir.
Simenit Gölü (Terme)
Simenit Gölü Terme ilçe merkezinin kuzeyinde denize yakın bir yerdedir. Terme Çayının yatağının değişmesi sonunda oluşan bu gölün çevresi de bataklık alanlardır. Bununla beraber burada balıkçılık yapılmaktadır.
Akgöl (Terme)
Terme ilçesinde Simenit Gölünün yakınında bulunan Akgöl de terme Çayının yatak değiştirmesi sonucunda meydana gelmiştir. Karadeniz’in yükseldiği dönemlerde Simenit Gölü gibi bu gölde deniz suları ile dolmaktadır. Bundan ötürüde gölde çeşitli balıklar yaşamaktadır.
Ladik Gölü (Ladik)
Ladik Ovasının doğu kesiminde yer alan ladik Gölü Ladik ilçe merkezine 10 km uzaklıktadır. Gölün uzunluğu 5, genişliği 2 km’ye yakındır. Elips biçimindeki gölün deriği 3-5 m. arasında değişmektedir. Göl suları Akdağ’dan inen küçük akarsularla beslenmektedir. Ayrıca fazla suları da Tersakan Çayına boşalmaktadır.Çevresi bataklık ve sazlıktır.Göl içerisinde balık, özellikle alabalık ve turna yaşamaktadır.
Altınkaya Baraj Gölü (Vezirköprü)
Kızılırmak üzerinde bulunan Altınkaya Barajından yılda 1.217.000.000 Kw. Saat elektrik üretilmektedir. Vezirköprü'nün 12 tane köyü baraj suları altında kalmıştır.
Altınkaya Barajı'nda toplanan sudan Vezirköprü ve köylerinin tarım arazisi sulanamamaktadır. Ancak baraj gölü çevresindeki köylerinin bazılarında balıkçılık yapılmaktadır.
Vezirköprü Sulama Barajı (Vezirköprü)
Yapımına 04.01.1993 tarihinde başlanmış, barajın gövde dolgu çalışmaları bitirilerek 2005 yılında resmi açılışı yapılmıştır.
Vezirköprü Sulama Barajı, kil çekirdekli kaya dolgu tipinde yapılmış olup, temelden yüksekliği 74 m., nehir yatağından yüksekliği 73 m.,gövde hacmi 2.600.000 m3, göl uzunluğu ise 5.500 m.dir.
0 yorum: