UŞAK

UŞAK
İL TRAFİK KODU : 64

Genel Bilgiler
Yüzölçümü : 5.341 km
Genel Nüfus : 322.313
Toplam İlçe Sayısı : 5
Toplam Belde Sayısı: 18
Toplam Köy Sayısı: 242

İlimizin M.Ö 4000 yıllarından itibaren yerleşim bölgesi olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır.Hitit Krallığı egemenliğinde bulunan bölge, M.Ö. 2500’lerde Luvi istilasına uğramış, Hitit Krallığı dağıldıktan sonra, M.Ö. 1000 yıllarında Ege göçleri ile boğazlardan gelen Frigyalıların egemenliğine girmiştir. M.Ö. 7.yüzyıllarda Lidyalılar ile Frigyalılar arasında paylaşılmıştır. Dünyada ilk kez parayı kullanan Lidyalılar,Uşak’ın batısında hakimiyet sürmüşlerdir.Lidyalılar zamanında Ege bölgesini yakın doğuya bağlayan tarihi “Kral Yolu” Uşak’tan geçmiştir. M.Ö. 6.yüzyılda bütün Anadolu Pers İmparatorluğuna bağlanmıştır.

M.Ö. 4.yüzyılda Büyük İskender’in Pers İmparatorluğunu yıkmasıyla bölge önce Makedonya Devleti daha sonra Bergama Krallığı ve M.Ö.2.yüzyılda Roma İmparatorluğu, M.S.395 yılında Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla 700 yıl boyunca Bizans hakimiyetinde kalmıştır.

1071 Malazgirt Zaferinden sonra, Anadolu’nun fethi ile görevlendirilen 1.Süleyman Şah, Uşak’ı Selçuklu Devletine katmıştır.Selçukluların dağılmasından sonra ki beylikler döneminde Germiyanoğulları bölgede hakimiyet sürmüş, 1391 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanoğullarına katılmıştır. Fetret devri boyunca Karamanlılar elinde kalmış,1414’ de tekrar Germiyanoğullarına geçmiş, 1429 ‘da Osmanlı Devletine katılmıştır. Uşak’ın İstiklal savaşımızda önemli bir yeri vardır. Yunan Orduları Komutanı General Trikopis merkez Göğem Köyünde esir alınmıştır. 1 Eylül 1922 ‘de Uşak işgalinden kurtulmuş, 2 Eylül 1922 ‘de Atatürk ve İnönü şehre gelerek karargah kurmuşlar, Trikopis’in kılıcını bugün Atatürk ve Etnografya Müzesi olan evde teslim almışlardır. Kütahya İline bağlı bir ilçe iken 15 Temmuz 1953 yılında çıkarılan 6129 Sayılı Kanunla İl statüsüne kavuşmuştur.

İLİN ADININ TARİHÇESİ

Uşak kelimesi; Çağatay Türkçe’sinde “Oğul,Torun” , Arapça’da “Aşıklar” ,halk dilinde ise “Esir,Köle” olarak üç anlam ifade etmektedir.Bir yer adı olarak Uşak, ne Anadolu’da Türklerden önce yaşayanların verdiği bir adın uzantısı,ne de Türkçe bir kelimedir.Uşak adının birden çok anlamı olmasına rağmen bir yerleşim bölgesine isim olarak verilmesi arasında bir bağlantı kurmak güçtür.Evliya Çelebi Seyahatnamesinde şeddeli olarak verdiği bu yer adını veriliş nedenini şöyle açıklamaktadır. Bazen “Uşşak” bazen de “Uşak” şeklinde yazılan şehrin adı hakkında bir takım efsanevi rivayetler bulunmaktadır.Bu rivayetlere göre şehrin güneyindeki Mende Köyü büyük bir kasabadır ve adı Menos’tur. Oğuz Türkmenleri buralara inince Menos’u istila etmişler ve adını “Mende” diye kendi hançerelerine kolay gelecek şekilde değiştirmişlerdir. O zaman Uşak’ın olduğu yer boştur ve Mende beyinin mandırasıdır. Mandıraya oğullarını oturtmuştur.Bey mandıraya her gidişinde oğullarını murat ederek “Ben Uşak’a gidiyorum” haberini bırakır. Bolca tekrarlanan bu deyim, bir semt ismi olarak buralara alem olur kalır.Başka bir rivayete göre de Mende köyü yine büyük bir şehir ve Uşak’ın olduğu yer Mende beyine ait bir mandıradır.Mende beyi buraya yedi kişilik yönetici,bakıcı bir topluluk oturmuştur.Zamanla anlar ki ,bu yedi kişinin her biri bir dalda aşık insanlardır.Kimisi işine aşık,kimisi sanatına aşık,kimisi de manevi hasletlerine,ruh yüceliğine malik aşıklar ortada bir sekizinci aşık daha vardır.O da bizzat beydir.Bey, mandıradaki bu yedi aşık’ın aşklarına aşıktır.Ve içinden biricik güzel kızını bunların en küçüğüne vermeyi geçirmektedir.Fakat kızının gönlünü bilmeden tereddüt etmektedir.Bir gün içinden geçeni kızına açar ve öğrenir ki kızı da o yedi aşıktan en küçüğüne aşık.Babanın ve kızın katılmaları ile sayıları dokuza çıkan aşıklar,mandırada dokuz gün süren düğün yaparlar.Mende’den göç ederek buraya yerleşirler.Dokuz aşıkın yerleştikleri bir yerde,yakışan ismi kendiliğinden alır.

Uşak adının konulmasının sebebi;daha kaynaklarda tespit edilememiştir.Ancak “XI.yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’ya gelen ve XII. Yüzyılın ikinci yarısından,özellikle son çeyreğinden itibaren kendi şartların yaratan Selçuklu çağının oluşturduğu bir iskan yeri,yani bir Türk şehri olsa gerektir.” 1255 tarihinde yaptırılan Çanlı köprü Uşak’ın Selçuklular devrinde meydana gelen bir tür şehri olduğu tezini güçlendirmektedir.

İLÇELER:

Uşak ilinin ilçeleri; Banaz, Eşme, Karahallı, Sivaslı ve Ulubey'dir.

BANAZ İLÇESİ

Banaz ve çevresinin Yontma ve Cilalı Taş devirlerindeki yerleşme yerleri henüz daha açıklığa kavuşmamıştır. Bakır Devrinde (M.Ö.5000-3000) sadece iki yerleşim yeri tespit edilmiştir.Bunlar Banaz, Hanüstü ile Paşacık Köyü Mercimekli Tepesidir. Türklerin 1071 yılında Malazgirt Savaş’ını kazanmasından sonra Anadolu Türkleşmeye başladı. Anadolu Selçuklu Devleti, 1176 tarihinde Banaz ve yöresini başka el değiştirmemek üzere aldı, Selçuk Devletinin zayıflaması üzerine Banaz ve civarının idaresi Germiyan Beyliğine geçti. Germiyan Beyliği’nin ortadan kaldırılması ile Osmanlı Devleti’nin idaresine geçti .Osmanlı Devleti döneminde Kütahya sancağının Uşak kazasına bağlı bir nahiye olan Banaz,1912 yılında Kütahya Valisi Gedik Ahmet Paşa tarafından köy statüsüne indirildi.Bucak merkezi İslam Köy’e taşındı.Yunanlıların 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmesinden sonra,işgal İç Anadolu’ya doğru zamanla ilerledi. 25 Mart 1920 tarihinde Banaz, Yunan işgaline uğradı.Başkomutanlık Meydan Savaşı’ndan sonra Yunan kuvvetlerinin batıya çekilmesi ile 31 Ağustos 1922 de Türk Ordusu Banaz’a girdi.Böylece Banaz düşman işgalinden kurtuldu.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Uşak,Kütahya Vilayetinin bir kazası olarak kaldı.1953 yılında Uşak’ın il olması ile Banaz nahiyesi kaza haline geldi.

İlçenin İle olan uzaklığı;
Banaz Uşak-Ankara karayolu üzerinde İl merkezine 30 km mesafededir.

EŞME İLÇESİ

Friglerin ilk yerleşim birimlerinden olan Eşme M.Ö.676 tarihinde Kimmerlerin hakimiyetine girmiştir. Kimmerlerden sonra sırasıyla; Lidya ve Bergama Krallıklarının eline geçen yöre, M.Ö.130 tarihinde Roma hakimiyetinde kaldı. Roma İmparatorluğunun 395’te ikiye ayrılması ile Doğu Roma (Bizans) sınırları içinde kalan ilçe, Anadolu Selçukluları döneminde Türklerle Bizanslılar arasında zaman zaman el değiştirdi. 1233 tarihinde Uşak’la beraber Eşme Yöresi de,kesin olarak Türk hakimiyetine geçti. Bu dönemde ilçe civarına kesin Türk yerleşmesi oldu.Eşme yöresininde 1920’ lerde Yunan işgali ile karşı karşıya kaldığı bilinmektedir. Yunanlılar bugün ilçenin kasabası olan Takmak’a kadar gelerek burayı işgal ettiler. 3 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusunun yöreye gelmesiyle, Eşme düşman işgalinden kurtuldu. İlçe 1953 yılına kadar Manisa’ya bağlı iken aynı tarihte Uşak’ın il olması ile buraya bağlandı.

İlçenin İle olan uzaklığı :
İl merkezine 74 km. mesafededir.

KARAHALLI İLÇESİ

Karahallı’nın içinde bulunan ipek yolunun ilk günlerinden beri pek çok medeniyet görmüş Clandıras Köprüsü vardır ki tarihi İsa’dan önce 600 yıla uzanır.Karahallı’da ilk belediye 1907 yılında kurulmuş olup 1908 yılında da nahiye durumuna gelmiştir.

İlçenin ile uzaklığı :
İl merkezine uzaklığı 65 km. mesafededir.



ULUBEY İLÇESİ

Evliya Çelebi seyahatnamesine göre Ulu Göbek 1517-1547 yılları arasında Kütahya sancağına bağlı bir köy idi. Cumhuriyet döneminde Ulugöbek adı değiştirilerek Ulubey adını almıştır. Uşak 1851 yılında kaza merkezi olunca Ulubey’de nahiye haline getirilmiştir. 15 Temmuz 1953 tarihinde kaza olmuştur.

27 Ağustos 1920-1922 yılları arasında Yunan işgali altında kalan ilçe 2 Eylül 1922 ‘de işgalden kurtulmuştur.İlçeye bağlı İnay köyünde Roma-Bizans dönemine ait nais adlı yerleşim yeri bulunmaktadır.Ayrıca Aksaz Köyü-Hasköy-Asarı,İnay Balçıklı deresi gibi yerlerde antik kalıntılar vardır.İlçenin güney kesimi geniş kanyonlarla kaplıdır.

İlçenin ile uzaklığı :
İl merkezine uzaklığı 35 km. mesafededir.

SİVASLI İLÇESİ

Sivaslı topraklarında bilinen en eski uygarlık Hititlerdir. Hititler M.Ö. 800 yıllarında Anadolu’da siyasi birliği kurmuşlardır.Bu devirlerden kalma eserlere Tatar,Yayalan ve Ağaçbeyli kasabalarında rastlanmaktadır. M.Ö. 670’ de Lidya, M.Ö. 570’de Pers egemenliği görülür. M.Ö. 260 yılında bölge Bergama Krallığına M.Ö. 132’de ise Roma İmparatorluğu hakimiyetine geçti.M.S. 395’de Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla bölge Bizanslıların eline geçti. 1072’den itibaren Türk egemenliğinde kalmıştır.1920 yılı Ağustosunda Yunanlılarca işgal edilmiş 31 Ağustos 1922’de işgalden kurtulmuştur.

Sivaslı İl merkezinin güneydoğusunda Uşak-Denizli karayolunun 35.km.sinde Bulkaz Dağının eteklerinde kurulmuştur.Kuzeydoğusunda Banaz,doğuda Afyon,Sandıklı, güneyde Denizli,Çivril güneybatıda Karahallı,batıda Ulubey ilçeleri ile çevrilidir.Büyük Menderes nehrinin kollarından Banaz Çayı ilçe topraklarından geçmektedir.İç Ege’de hakim olan karasal iklim hüküm sürer.Dağlık kesimlerde çam ardıç ve meşeden oluşan ormanlar bulunur.

İlçenin İle uzaklığı;
İl merkezine uzaklığı 35 km. mesafededir.

Tarihçe


UŞAK

TARİHÇE

Antik dönemdeki adı "Temenothyrea" olan Uşak, İç Ege Bölgesinde Batı ve Orta Anadolu'yu birbirine bağlayan bölgede yeralmaktadır.

Yaklaşık M.Ö. 4000'den sonra yerleşik düzenin görüldüğü alanda kesintisiz yerleşimin eski Tunç Çağında başladığı tespit edilmiştir.

Tarih çağlarından önce Frigya, sonra Lidya hakimiyeti ve M.Ö.330'da Büyük İskender'in hakimiyetine girer. M.Ö. 189'da Roma İmparatorluğu, M.S. 395'te ise imparatorluğun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma İmparatorluğuna geçmiştir.

1071'den sonra yöre Selçuklullar ile Bizans arasında değiştirilmiştir. 1176'da bölge kesin olarak Selçuklu hakimiyetine girmiştir. Selçuklu Devletinin yıkılmasıyla Germiyan Beyliğine, 1429 yılında ise Osmanlı topraklarına katılan Uşak, Kütahya sancağına bağlı bir kaza olmuş, Cumhuriyet döneminde ise 1953 yılında il merkezi haline gelmiştir.



Coğrafya


UŞAK

COĞRAFYA

Uşak ili komşuları olan Kütahya ve Afyon illeri gibi İç Anadolu ile Ege Bölgesi arasında geçiş bölümünü teşkil eder. Kuzeyinde Şaphane, Kuzeydoğusunda Murat Dağı, Güneydoğuda Bulkaz Dağı ile çevrilidir. Uşak-Kütahya il sınırını oluşturan Murat Dağı volkanik yapılıdır. Bu Dağın batı eteğinde kaplıcalar bulunmaktadır.

Coğrafi konumundan dolayı Akdeniz iklimi ile İç Anadolu'nun karasal iklimi arasında kaldığından bitki örtüsü de buna benzer bir durum göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise iç Anadolu'ya göre daha ılık geçen bir karasal iklim egemendir. Ege Denizi üzerinden gelen bulutların getirdiği yağışlar, il iklimini Orta Anadolu ikliminden ayırır.


Tarım ve Sanayi


TARIM
İlin genel ekonomik yapısı tarım, sanayi ve ticarete dayalıdır. Uşak halkının % 55’i şehirde oturmaktadır, ticaret ve sanayi ile uğraşmaktadır. % 45’i ise köylerde oturarak tarım ve hayvancılık ile uğraşmaktadır.

İlçeler dahil tarımsal amaçlı kullanılabilen alan 242.114 hektardır. Sulanabilen arazinin miktarı ise 1.427 hektardır. Bu nedenle il tarımında büyük bir gelişme gözlenememiştir. İl arazisi özelliğine göre sulu tarım alanı, kuru tarım alanı, çayır mera, orman ve fundalık olarak dağılım göstermektedir. Tarımsal ürünleri buğday, arpa, yulaf, bakla, nohut, fasulye, mercimek, börülce, fiğ, burçak, mürdük, tütün, şeker pancarı, pamuk,susam, lahana, ıspanak, pırasa, biber, domates gibi ürünler yetişir.

Arazi Özelliği Alanı ( Hektar ) Oranı ( % )

Sulu Tarım Alanı 13 477 2,5
Kuru tarım Alanı 228 637 42.8
Çayır-Mera 36 837 6,9
Orman ve Fundalık 236 678 44.3
Tarım Dizisi 18 771 3,5

Bitkisel ürünlerden arpa,buğday, mısır, patates,ayçiçeği,haşhaş,şeker pancarı ile sebzeler ve meyveler yetiştirildiğinden,elde edilen bu ürünler ilimizde mevcut un,yem ve şeker fabrikalarında hammadde olarak kullanılmaktadır. İlimizde tarım sanayisi gelişmiş durumdadır.

Tütüncülük : İlimizin tarımsal gelirleri içinde tütüncülük önemli bir yer işgal eder. Eşme-Ulubey ve Karahallı ilçelerimizde tütün ziraatı yapılmaktadır. Ancak Eşme ilçesinde daha geniş alanda ve kalitede üretilmektedir.

Meyvecilik : İlimizde son yıllarda meyveciliğe verilen önem gittikçe artmaktadır.özellikle Sivaslı İlçemizde yetiştirilen Çilek halkın önemli bir gelir kaynağı haline gelmiştir. ilimizde, elma, armut, kayısı, erik, badem, ceviz,vişne, kiraz, dut gibi çeşitli meyveler yetiştirilmektedir. Her yıl Mayıs sonu-Haziran başında Çilek Festivali düzenlenerek, çilek güzeli seçilmektedir. Ayrıca, İlimiz Banaz İlçesi ve köylerinde yetiştirilen kiraz ve diğer meyvelerin tanıtılması,pazarlanması ve diğer Turizm, Sanat ve Kültürel etkinliklere ortam hazırlanması amacıyla bu yıl ilk kez Kiraz Festivali yapılması düşünülmektedir. Kışlar soğuk olduğundan, tipik Akdeniz bitkilerinden zeytin ve muz gibi bitkiler burada yetişmez.

Sebzecilik : İlimizde sebzecilikte meyvecilik kadar önemli bir yer teşkil etmektedir. İlimizde hemen hemen her çeşit sebze yetiştirilmektedir. Ispanak, lahana, pırasa, taze fasulye, marul, domates, biber, patlıcan gibi daha bir çok ürünler ilimizde yetiştirilmektedir.

Şeker Pancarı : İlimizde yetiştirilen bu ürün Şeker Fabrikamızda imal edilerek İlimizin şeker ihtiyacını karşılamaktadır.

SANAYİ
Uşak, Türkiye’de ilk sanayi kuruluşlarının ortaya çıktığı yörelerimizden biridir.Uşak ta imalat sanayisinin kurulmasına belirleyici rolü halı ve kilimcilik oynamıştır.

1923 yılına Ticaret ve Sanayi odasının kurulması ile, dağınık bir durumda olan tacir ve sanayiciler bir çatı altında toplanmıştır.

Dericilik : Uşaklı dericiler ülke üretiminin % 60’ını gerçekleştirmektedir. Ayrıca derinin işlenmesi sırasında yan ürün olarak elde edilen etleme artıkları sabun sanayiinde, traş artıkları da ayakkabı ( astar imalatı ) sanayiinde kullanılmaktadır. Dericilik sektöründe 300 işyeri faaliyet göstermektedir

Tekstil : İkinci ana sektör tekstildir; bu sektörde ana imalat konuları aşağıdadır.

1- Pamuklu Dokuma ( tülbent, mermerşahi, kaputbezi, astarlık vs.
2-Apre boya baskı
3-Pamuk İpliği
4- Halı, kilim ve battaniye ipi
5- Pelüş Battaniye
6- Makine Halısı ve Kilim

Yeni ve eski tesislerin büyük bir çoğunluğu teşvik belgelidir. İl ekonomisi sanayiye ve paralel olarak ticari yönden de yoğun bir trafiğe sahne olmaktadır. Üretilen mamullerin pazarlama faaliyetleri gereğince, yurdumuzun her yerinden gelen tacirler ildeki hayata canlılık kazandırmaktadır.

Dokumacılık : Yatırımları teşvik yasalarının sağladığı imkanlarla Uşaklı sanayici modern teknoloji kullanmaya başlamış, yeni makinaları ithal ederek üretim kapasitelerini artırmıştır. Dokumacılığın tarihi oldukça eskidir. Basma ve amerikan bezi ilimizde çıkarılmaktadır. Afyon Kocatepe Üniversitesine bağlı Tekstil Mühendislik Fakültesi Karahallı ilçemizde açılmıştır.Geçen yıl ilk kez Karahallı tekstil ve Dokuma Festivali eylül ayında düzenlenmiştir.

Battaniye : İlimizde son yıllarda çoğalan yün iplik fabrikalarında üretilen yün İpliklerini dahilde değerlendirmek gayesiyle bazı fabrikalarda münferit şahısların kurduğu büyük dokuma makinelerinde düz ve desenli peluş battaniyeler imal edilmektedir.1973-1981 yılları arasında ilimizin kalkınmada ikinci derecede öncelikli iller arasında yer alması ve getirilen teşviklerle makinelerde modernizasyon sağlanmış, ülke üretiminin % 85’i ilimizde imal edilir olmuştur.

Seramik Sanayi : İlimizde tekstil sanayine paralel olarak seramik sanayinde de önemli gelişmeler olmuştur. İlimizde faaliyet gösteren, Hitit Seramik, Uşak Seramik, Umpaş Seramik Fabrikası olmak üzere 3 adet Seramik Fabrikası vardır.

Madencilik : Uşak, yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengindir. İlin Selvioğlu köyünde mermer üretimi, Ulubey ilçesinde zımpara, güre civarında uranyum, Nadara köyü ve Banaz yörelerinde demir, yine Banaz civarında linyit çeşitleri ile nikel zurları ile civa, Murat dağında da civa,çinko, kurşun ve bakır olduğu tespit edilmiştir. İlin önemli yer altı zenginliklerinin başında altın gelmektedir. Eşme İlçesi Kışladağ Mevkiinde bulunan altın madeni kaynakları MTA tarafından yapılan incelemelerde 1,43 gr/ton altın tenörlü ve toplam 105.8 ton metal altın rezervine sahip olduğu tespit edilmiştir. 2005 yılında üretim için alt yapı tamamlanmış olup 2006 yılı başında üretime başlanılacaktır.

İlimizde bu sanayi kuruluşlarından başka Zımpara,Plastik, Kereste ve Çivi Fabrikası, Kolonya İmalathanesi,Tarım Römorku İmalathanesi ve daha pek çok Sanayi kuruluşlarımız vardır.

Organize Sanayi Bölgesi : Uşak-İzmir karayolunun 14-18 km.sinde 3.782.084 m2 alan üzerinde kurulmuştur. 1984 yılında Uşak Ticaret ve Sanayi Odası konuyu tekrar almış ve İl Özel İdaresi, Uşak belediyesi işbirliği ve bu kuruluşlardan ikişer kişinin katılması suretiyle 28.11.1984 tarihinde 6 kişiden oluşan Uşak Organize Bölgesi Müteşebbis teşekkülü kurulmuştur.

Bölgedeki 354 parselin tamamı tahsis edilmiş, yeni taleplerin karşılanması gayesiyle bölgeye bitişik 250 hektar alanın 3.organize sanayi bölgesi olarak kamulaştırılması çalışmaları devam etmektedir. Bölgenin altyapı, çevre ve trafik düzenlemesi yanında, 200 kişilik konferans salonu, lokanta, misafirhane, market, kütüphane,ve 3adet lojmanı bulunmaktadır.